Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Istotakulturyisztukiwspotkaniuidoświadczeniu…
wielu«izadajedoniosłepytanie[…]:»cóżnasobchodzisztukawogóle,jeśli
niemożemysięniądzielićzewszystkimi?«”(Czerniewska,1983,13-14).To
trafnepytanie,takżedzisiaj.Tworzeniebarierdostępudosztuki,jużzpowodu
niepełnejedukacji,niesłużyniczemudobremu-jejpowszechność,pełnado-
stępnośćpowinnabyćnakazemcywilizacyjnym.Przywołanyzwiązeksztuki
ipracyniejestnowy.Abstrahującodstarożytnościiśredniowiecza,również
jużuCyprianaKamilaNorwidadostrzegamyówzwiązek.nZagadnienie
»sojuszupracyzesztuką«mabogatetradycjemyślowewPolsce.Prekursorem
filozofiisztukiużytkowejbyłCyprianKamilNorwid,któregopoglądy,nie
znanewszerszymświecie,wyprzedziłynowatorstwoMorrisa”(Czerniewska,
1983,14).RefleksjeNorwidaopiękniewperspektywieużytkowejsąpo-
wszechnieznane-pięknojestpoto,byzachwycałodopracy(Norwid,1967).
WPromethidionie(Norwid,1960,58)poetazawarłrównieżinnespojrzenie
nasztukę:
NiejedenszlachcicwidziałApollina
ISkopasowąMilejskaWenerę,
Awyprowadzićnieumiekomina,
Wogrodziekrzywozakreślakwaterę,
Budującśpichlerzczęstozapomina,
Żeużytecznenigdyniejestsamo,
Żepięknewchodziniepytającbramą.
WtęmyślNorwidapotrzebyzwiązkupiękna,sztukiipracywpisujesię
szwajcarskiarchitektCharlesLeCorbusierwalczącyosztukę,nktórabyodpo-
wiadałacodziennympotrzebomczłowieka,jednakżebezwykluczaniawar-
tościplastycznychnarzeczwartościtechnicznych”(Czerniewska,1983,25).
WpodobnymtoniepisałJulianMarchlewski:nSztukatoniezbytki,leczchleb
powszedniduszy,nieupiększenieżycia,leczżyciesamo”(Czerniewska1983,45;
Marchlewski,1957,159-207).Sztukaczy-jakchcielistarożytni-pięknoto
źródłoenergiidladuszyiciała.Jestjednocześniewartościąstałąizmienną.
Pięknotoistotasztuki,aleniepowinnobyćjejjedynąwartością.
SpołecznekontekstysztukidostrzegałHerbertRead:nSztuka[…]toistotna
odmiana»byciaczłowiekiem«.Życiebezsztukitożyciejałoweibrutalne.
»Człowiekjestprzedewszystkimtym,którytworzy.Twórczośćjestpsycho-
logicznymzaprzeczeniemzniszczenia.[…].Dziełosztukiniejesttylkoozdobą:
jestwyrazemjednegoznajgłębszychinstynktówczłowieka,instynktu,którygo
kierujedorozszerzeniazakresuswegozmysłowegospostrzegania.Instynktten
decydujeorozwojuzmysłówwokresiedzieciństwaijeślizostanieprzedłużony
naokresżyciadorosłego,zwyklepodniecaludzidoprzedkładaniadziałańkon-
struktywnychponaddziałanianiszczące«”(za:Wojnar,1984b,183).Czykażdy
rodzajtwórczościczłowiekamożnauznaćzadziełosztuki?Zdaniazapewne
55
