Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Istotakulturyisztukiwspotkaniuidoświadczeniu…
czyk,1975,204).Wskazanytuczynnikhumanistycznywystępującywsztuceto
istotnawartość,ujawniająca,żeczłowiekisztukatobytywzajemnieodsiebie
zależneiwpełniuwikłane.nCzłowiekodpoczątkuswegoistnieniatworzył
sztukę,aonakształtowałajegoumysłowośćizdolnościnarównizpracą:jest
onabowiemswoistymrodzajempracy,dziełemrąkiwyobraźniczłowieka.Jest
częściąiprzejawemnaturyludzkiej,wyrażasiężyciem,jegoróżnymiformami,
znimisięrodziiumiera.Sztukajesttakwszechobejmującymelementem,przeni-
kającymatmosferężyciaspołecznegoijednostkowego,żeniekiedytrudnojąod
życiaoddzielić.Wrastagłębokoswymikorzeniamiwcodziennąrzeczywistość,
jestjejczęściąiatrybutem,radością,szczęścieminajwyższąsatysfakcją.Sztuka
istnieje,rozwijasię,wyrażapoglądy,myśli,uczuciaidlategojestwartością
kształcącąiwychowującą”(Nowiński,red.,1977,150).Niezależnie,czyskupimy
sięnaartystycznymwymiarzedzieła,czyjegoaspektachspołecznychieduka-
cyjnych,zawszebędąonenaktywne”wobecczłowieka,nieosobno-chociaż
wyróżniamyposzczególnekomponenty-alełącznie,bostanowiąjednocześnie
integralnącałość.
Sztukanietylkojestnwidzącym,czującymorganemludzkości-ludzkości
wkażdympojedynczymczłowieku;jestzarazemjejpamięcią.[…]Sztukazjed-
nejstronyutrwalatocogodnepamięci,wformieadekwatnejdowartościowości
owychfaktów[…].Zdrugiejstronypozostajewtejpamięciwłaśnieto,cogodne
zapamiętania:to,corozszerza,wzbogaca,pogłębianaszepojęcieczłowieka,jego
stosunków,przyrody,zktórąjestzwiązany”(Lukacs,1968,128).Utrwalającpa-
mięć,sztukautrwaladoświadczenia,wartości,obrazyzprzeszłości,któretworzą
perspektywężycia,poledialogukolejnympokoleniom.nCharaktersztukijako
»organuipamięciludzkości«decydujeotym,żeutrwalaonaiprzekazujeto,co
istotnezpunktuwidzeniadalszegoprocesuuspołecznianiabytuspołecznego.
Wartościurzeczywistnianeprzezsztukęstanowiąwznacznymstopniuociąg-
łościtegobytu.Znaczeniesztukiwrozwojuludzkiejrzeczywistościwykracza
wtymujęciupozauczestnictwowwąskopojętejsferzeestetycznejipozwala
narozciągnięciejejkształtującejobecnościnatewszystkiesferyludzkiego
działania,któreuswychpodstawmająrealizacjęwartościspołecznych”(Lorenc,
1990,128).Zatem:nSztukapowinnawnaszymżyciuzająćtakiemiejsce,żebyśmy
moglipowiedzieć:niemadziełsztuki,jesttylkosztuka.Ponieważwtedysztuka
stałabysięsposobemżycia”(Read,1965,62).
Funkcjonowanieczłowiekawrealnymświeciewarunkowanebyłoijest
oddziaływaniemsztukinadokonującesięwnimprzemiany.Człowiekczerpie
zowychzmian,samje-poprzezwłasnąaktywność-kształtuje.Przyroda
isztukatworząswoistąkompozycjęprzestrzeniżyciaczłowieka.Cowięcej,jak
zauważaOssowski:nPrzyrodaisztukatodwieusankcjonowanewielowiekową
tradycjąsferyprzeżyćestetycznych”(Ossowski,1966a,223).
Doświadczeniaestetyczneniesytuująsięwobszarzepotrzebbiologicznychl
egzystencjalnych,teoretyczniemożnabeznichżyć,aleczytojestpełnelsatysfak-
57
