Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gularności,bezzdolnościrozumowaniaiwiarywpotęgęrozumu,
toznaczy-bezpoczątkównauki.”6
Tylorwswojejznanejanimistycznejteoriiczyinterpretacjiźró-
dełreligijnościgłosizdolnośćdzikiegozarównodobadawczych
obserwacji,jakteżzdolnośćdo,natychobserwacjachwspartych,
wnioskowańiuogólnień.Powiadaon:flistotąreligiipierwotnej
jestanimizm,czyliwiarawistotyduchowe,orazwykazuje,wjaki
sposóbwiaratawzięłapoczątekzbłędnejcoprawda,alekonse-
kwentnejinterpretacjisnów,wizji,halucynacji,stanówkatalep-
tycznychitympodobnychzjawisk.Zastanawiającsięnadtymi
sprawami,pierwotnyfilozoflubteologpoczynałodróżniaćduszę
ludzkąodciała.Cowięcej,wydawałosię,żeduszanadalistnieje
pośmierci,gdyżukazujesięwsnach,prześladujeosobypozosta-
łeprzyżyciuwspomnieniamiizjawamiorazzdajesięwywierać
wpływnalosyludzkie.Wtensposóbzrodziłasięwiarawdu-
chyzmarłych,wnieśmiertelnośćiotchłań.Jednakżeczłowiek
wogóle,awszczególnościczłowiekpierwotny,matendencjęwy-
obrażaniasobieświatazewnętrznegonapodobieństwosamego
siebie.Toteżponieważzwierzęta,roślinyiprzedmiotyporuszają
się,działają,zachowująwewłaściwyimsposób,pomagajączło-
wiekowilubteżprzeszkadzająmu,musząonerównieżbyćob-
darzoneduszączyduchem.Takwięcanimizm-filozofiaireligia
człowiekapierwotnego-powstałzobserwacjiiwniosków,błęd-
nychcoprawda,leczzrozumiałych,gdychodzioumysłsurowy
iniewykształcony.”7
WswojejpracyZłotagałąźFrazerstwierdza,żeflczłowiekpier-
wotnyusiłujeprzedewszystkimopanowaćbiegprocesówprzy-
rodydlacelówpraktycznych,aczynitobezpośrednio,zapomocą
zaklęćiobrzędówzmuszającwiatripogodę,zwierzętairoślinydo
słuchaniajegowoli.Dopieroznaczniepóźniej,przekonawszysię
oograniczonymzasięguswejmocymagicznej,bądźteżzestrachu,
bądźtopowodowanynadzieją,odwołujesiędoistotwyższych,to
znaczydodemonów,duchówprzodkówibogów,zwracającsię
donichzprośbąlubwyzwaniem.Wtymwłaśnierozgraniczeniu
pomiędzybezpośrednimopanowywaniem,zjednejstrony,azjed-
nywaniemsobiesiłwyższychzdrugiej,JamesFrazerwidziróż-
nicępomiędzyreligiąamagią.Magia,opierającsięnaprzekona-
6
B.Malinowski,op.cit.,s.391.
7
Podajęza:ibidem,s.391-392.Por.E.B.Tylor,PrimitiveCulture,1871(wyd.pol.:
Cywilizacjapierwotna,1896-98).
20
