Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Wprowadzenie
dóworazdotrzymywaniuzawieranychpaktówi5)istnienieter-
minówmoralnychorazichobligującąmoc.Ponadtouznaje,że
prawonaturymusibyćwyrazemwoliprawodawcy(Boga)ibyć
zrozumialeogłoszone,codlaLocke’ajestrównoznacznezmoż-
liwościąracjonalnegoodkryciaprzezczłowieka.Jużtakieskró-
toweprzedstawienietreściKwestiipozwaladostrzecwnichza-
powiedźpóźniejszychrozstrzygnięć,wktórychLockewskazuje
naracjonalnycharakterprawanaturyiniewahasięwskazać,
żejegoprzekroczenieoznaczaniejakozrzeczeniesięprzezczło-
wiekawłasnejrozumnościiczłowieczeństwa:nGwałcącprawo
natury-piszewDrugimtraktacie-przestępcasamdeklaruje,
żewżyciuchcesięrządzićinnymizasadaminiżzasadyrozumu
ipowszechnejsprawiedliwości,któreustanowiłBóg,byludzie
postępowaliwedługnichdlaichwzajemnegobezpieczeństwa”15.
Przedstawiającwpierwszychparagrafachtegodzieładomnie-
manystannatury,Lockeobdarzakażdegoczłowiekarozumno-
ścią,którapozwalaosądzić,czypostępowanieinnychjestzgod-
nezprawemnatury,orazmocąwymierzeniakary,gdyjezłamią.
Późniejszedziełazawierajątakisamwizerunekczłowieka-ob-
darzonegorozumem,coprawdapełnegosłabości(chociażby
wynikającychzestronniczościczykierowaniasięnamiętnościa-
mi),aleteżzdolnegowrazzinnymijeprzezwyciężać-czyto
poznającnaturę,budującopartąnaprawiespołeczność,wktórej
zagwarantowanyjestmoralnycharakterwłasności,czywreszcie
wwolnysposóbzrzeszającegosięwinstytucjachreligijnych,aby
oddawaćcześćBoguwsposób,który,jaksądzą,jestMumiły.
DlaczegozatemkoncepcjaLocke’abudziławątpliwości?
Popierwsze,LockecoprawdawskazywałwRozważaniachna
możliwośćzbudowaniademonstratywnejetyki,twierdząc,że
15JohnLocke,Traktatdrugi,w:tegoż,Dwatraktatyorządzie,par.8,przeł.
ZbigniewRau,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1992,s.168.
