Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Introduction
desphénomènesincompréhensiblesetcomplexes.Parmilestraitsdumythe,on
peutrangerentreautresl’irrationalité,lasacralité,lastéréotypieetlecaractère
idéologique12.Enrevanche,lalégendeestunrécitimprégnéd’élémentsmerveil-
leuxetinsolites,quiexpose-surtoutàsesdébuts-lespéripétiesdesviesdes
saints,desapôtresetdesmartyrss’étantdistinguésparlapropagationdelafoi
chrétienne.Enplus,lalégenderelatelesfaitscommes’ilsétaienthistoriques,
doncvéritables,etprésentelespersonnagesquiontréellementexisté(comme
telétaitperçuleJuiferrantfaisantfonctiondetémoinoculairedelamortde
Jésus).Construitesouventsurlabasedesmotifspopulairesetapocryphes,la
légendeestsusceptibledesubir,avecletemps,desmétamorphosespeuou
prouconsidérables.Parconséquent,aucoursdesonprocédédeformation,les
faitsquiontservidepivotaugmententenvolumeetacquièrentdenouvelles
significations13.
Lefaçonnementdelavisionsurle«témoinimmortel»s’opèreàdeux
niveaux:oraletécrit.Cettevisionfonctionneaupréalablecommeunélément
légendairedanslalittératureaussibienreligieusequepopulaire.Pourtant,au
fildessiècles,elles’enrichitdedifférentscontenuspourdevenir,enfinde
compte,unmythehistoriqueàplusieursfonctions.Ilestànoterqueleshistoires
relativesaumarcheurbarbucontiennentdesréférencespolysémiques-non
seulementreligieuses,maisaussilaiques-etéveillentpardesconnotations
diversifiées.Celanousamèneàl’aspectantisémitedelalégende,qui,maintsle
constatent,gîtàsabase.Restedoncàseposerlaquestionsurl’origined’une
telleattitudehostileenverslesJuifs.Précisonsqu’ellevarieenfonctiondu
milieu(c’estnotammentenItaliequel’ondétecteuntonrelativementpéjoratif
àl’égarddurôdeurhébraique)etdel’époque.
SelonRolandAuguet,laresponsabilitédufondantisémitedelalégende
incombenonàl’Egliseentantqu’institution,maisplutôt,d’abord,àlacom-
munautéchrétienneenformationet,puis,àl’imaginationpopulairequiseplaît
àramasserdescontenusdenaturevariéeetàyattribuerdessenssupplémen-
taires.Voicilesproposd’Auguet:
Présenterlalégendecommeunemachination,une«mécanique»sciem-
mentconçueàdesfinsantisémites,ouvertementetsystématiquement
cautionnéeparl’Eglise,constitueraituneerreur.Ils’agitplutôtd’un
agrégatd’idées,desentimentsetd’imagesquiflottaientàlasurfacede
laconsciencechrétienneetquiprirentcorpsàtraverscettecristallisation
romanesque.C’estàlachrétientédanssonensemblequ’ilfautenattribuer
lapaternité,nonàl’Eglisedontelleexprimecerteslesnostalgiesetles
rancœurs,maissurlemodeparticulierd’unecroyancepopulaireparfois
11
12Cf.H.MARkIEwICz:nLiteraturaamit”.Twórczość1982,nr3,p.55-68.
13Cf.nLegenda”etnMit”.In:J.SłAwIńSkI(red.):Słownikterminówliterackich.Wrocław,
ZakładNarodowyim.Ossolińskich,2008.