Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Introduction
prochedela«Sulpicerie»:MadamedeMazarinavaitbienraisond’écrire
quelalégendeétaitfaite«pourlepeupleetlessimples»14.
Quellequesoitlavéritablesourceducaractèreantisémitedelalégende,
ilconvientderemarquerqu’àlapériodedesonexpansion,leflaneurmaudit
estloind’êtreconsidérécommepersonanongrata.Ilarrivequelesgensle
reçoiventdansleursmaisonsavecbienveillanceettraitentsonarrivéecomme
unbonaugure,commeunesortedebénédictiondivine.Aussifaut-ildiriger
l’attentionsurlefaitquedanslasecondemoitiéduXVIesiècle,maisavanttout
auXVIIesiècle(doncàl’époquelalégendeserépandsousformeécriteavec
lapublicationdeslivretsdecolportagedansdiverspayseuropéens),onobserve
unevéritable«éclosion»denombred’hommessedisantlevagabondéternel.
Eneffet,«lesJuifsErrantsontsurgidepartout[ł].Àuneépoqueiln’était
pasinhabitueldevoirlediable,pourquoin’aurait-onpasvuleJuifErrant?»15
Ici,onaaffaireauxsoi-disant«imposteurs»,c’est-à-direauxpersonnes-il
vasansdirequ’ils’agitdeshommesetnondesfemmes-prétendantêtrele
rôdeursempiternelquiaassistépersonnellementàlaPassionduRédempteur
nazaréen.Aux«imposteurs»lesplusfameuxappartiennententreautresPol
Delporte(pauvresoldatincultefrançais),AntonioRuiz(hommedevingt-cinq
ansquifaitsonapparitionenEspagne,prèsdeTolède)etGiovanni(Italien
qui«futcondamnéàmortpourespionnage»16).
LesapparitionsduJuiferrantsontaussinombreusesdanslaréalitéque
danslestextesparalittéraires:ils’agitentreautresdeslivretsdecolportage
etdescomplaintes.C’estsurtoutauxXVIIeetXVIIIesièclesquelevagabond
juifestmépriséparleslettrés,quileconsidèrentcommeunêtrepeucaptivant,
faisantpartied’unefabledestinéeaupeuple.Pourtant,lasituationchangeàla
charnièredesXVIIIeetXIXesièclesl’onaviseunintérêtincomparablepour
lafigureahasvérienne.Parmiceuxquiontdécidédeconsacrerquelques-uns
deleursouvragesàladitethématiquelégendairesesitueJohannWolfgang
Goethe,qui,bienquefascinéparl’histoireetlesortdumaudit,n’achèvepas
sonprojetlittéraireetl’abandonnepourécrireFaust.Lesfragmentslaisséspar
lepoèteallemandauraientconstituéuneépopéeintituléeDerewigeJude(Le
Juiferrant).Unetelledécisionfaitsuiteàcequelesujet,quoiqueséduisant,
entravelalibertécréatricedel’écrivainenraisondesoncaractèrebiendéfini
etquelquepeufigé17.ÀuneconclusionpareillearriveHansChristianAndersen
lorsdelarédactiondesonpoèmeintituléAhasverus.DansLeContedema
14R.AUGUEt:LeJuiferrant:genèsed’unelégende.Paris,Payot,1977,p.103.
15Ibidem,p.35.
16Ibidem,p.47.
17Cf.ibidem,p.162-166;M.MASSENzIO:LeJuiferrantouL’artdesurvivre.Paris,Cerf,
2010,p.21-52;etM.-F.ROUARt:LemytheduJuiferrantdansl’EuropeduXIXesiècle.Paris,
JoséCorti,1988,p.151-154.