Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
MałgorzataBombol
(ang.leisureclass),któradlapodkreśleniaswojejdominującejpozycjimanifestowałaskłon-
nośćdonostentacyjnegopróżnowania”,jestczęstoużywanymkryteriumstratyfikacyjnym
7
.
Kolejnąkoncepcjączasuwolnegojesttraktowaniegozpunktuwidzeniaobligatoryj-
nościwykonywanychczynności.Zakładasię,żeczaswolnyjestniczyminnymjakczasem
jednostkiuwolnionymodpracyorazaktywnościzpracązwiązanych,takichjakdojaz-
dy,naukaipodwyższanieumiejętności,relacjezewspółpracownikami.Ograniczenie
todotyczytakżeczynnościzwiązanychzzaspokojeniempotrzebegzystencjijednostki
(sen,posiłki,higienaosobista).ReprezentantemtejkoncepcjijestJ.Dumazedier,który
wskazujenafakt,żeczaswolnyobejmujeczynnościwolneodobowiązkówzawodowych,
rodzinnych,społecznych,politycznych-zatozorientowaneinakierowanenaosobisty
rozwójisamorealizację
8.Jesttoczaspozasnemiczynnościamifizjologicznymi,przezna-
czonynaodpoczynek,zabawę,bezinteresownyrozwójosobowości.Wtymujęciuczynności
czasuwolnegopodlegająodmiennymzasadomniżczynnościczasupracy,charakteryzuje
jeminimumspołecznychzobowiązańiprzymusów,psychicznepoczuciewolności,bez-
interesownośćiautoteliczność
9.
J.Dumazedierpodkreślatakże,żewszelkieczynnościczasuwolnego,wktórychpoja-
wiasięjakakolwiekobligatoryjnośćwykonania,należyuznaćzaczęściowyczaswolny
(ang.semi-leisure)
10.Zjawiskotowystępujezakażdymrazem,gdyświatpracylubjakich-
kolwiekobowiązkówprzenikadosferyczasuwolnego
11.Wdzisiejszymświecietrudno
wyobrazićsobieżyciebezwydzieleniaczęściosobistegoczasuwolnegonarzeczdoskona-
leniaumiejętnościzawodowych(np.czytelnictwoprasyfachowejipoświęconychtemu
stroninternetowych,odwiedzaniewystaw,targówspecjalistycznych,uczestnictwowwebi-
nariach),kontaktówzosobamizkręguznajomychzpracyczyteżuczestniczeniawróżno-
7
8
9
10
11
DospołecznejświadomościzostałwprowadzonyprzezT.Veblenapodziałnazawodygodneiniegodne.God-
nymisąte,wktórychmożnasięwykazaćnpróżnowaniemnapokaz”,naktórychszczycieznalazłosięnpróż-
nowaniezastępcze”.Człowiekpróżnującyjużprzezsamozaliczeniedopróżniaczejelityotrzymujeduży
potencjałekonomicznyiwładzę.Pieniądzezdobywasięwówczasprzyniewielkimwysiłkulubnawetbez
niego.Gdymasięodpowiedniekoneksje,wystarczybyć.Dlategonawetpowejściuwepokękapitalizmu,aż
poczasynowoczesne-pracabezpośrednioprodukcyjnapozostajewpogardzie,natomiastnobilitacjipodle-
gająmałoczasochłonnezajęciazwiązanezbiznesem.Wdużejczęścimodeledemonstracyjnychzachowań,
stworzonejeszczeprzezfeudalnąklasępróżniaczą,sąwdużymstopniuprzezkapitalistów(próżniaków,więc
posiadaczy,aniemenedżerów)konserwowane.Przezcałyczaspodstawąocenywartościposzczególnychosób
zpróżniaczejelitysąichzdolnościkonsumpcyjne.Wiadomo,żewtymzakresiemożliwościjednostkisądosyć
ograniczoneiabyjerozszerzyć,trzebawprowadzićinstytucjęnkonsumpcjizastępczej”.JakpiszeVeblen:nKon-
sumpcjanapokazdóbrnajlepszejjakościjestsposobemzdobywaniaprestiżuprzezprzedstawicielaklasy
próżniaczej.Imstajesiębogatszy,tymtrudniejmusamodzielniepodołaćzadaniuidaćodpowiednieświa-
dectwoswegodobrobytu.Zaczynawięckorzystaćzpomocyprzyjaciółiwspółzawodników,którymrozdaje
wartościowepodarunkiidlaktórychurządzakosztowneprzyjęciaizabawy”-por.T.Veblen,op.cit.,s.73inast.
J.Dumazedier,Sociologieempiriqueduloisir.Critiqueetcontre-critiquedelacivilisationduloisir,EditionsduSeuil,
Paris1974,s.93,za:E.Tarkowska,Czas…,op.cit.,s.20.
B.Sułkowski,Czaswolny,w:Encyklopediasocjologii,t.1,OficynaNaukowa,Warszawa1998.
J.Dumazedier,TowardaSocietyofLeisure,FreePress,NewYork1967,s.250.
J.Dumazedier,TheConceptionofChangesinLeisureandEducation,flSocietyandLeisure”1975,vol.7(3),s.57-62.
