Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Waloryzacjawokresiepierwszychlatniepodległości
nemoratoria34,atakżebyłaprzedłużanaspłatatzw.sumbajońskich35.Nato-
miastwKrólestwiePolskimaktymoratoryjnebyłyzasadniczoprzedłużane
dopoczątkulat20.XIXw.36PodobnierzeczmiałasięwRzeczypospolitej
Krakowskiej,naktórejobszarzeobowiązywałyregulacjezokresuKsię-
stwaWarszawskiego,uzupełnioneprzezustawodawstwoWolnegoMiasta
Krakowa37.
Regulacjetakiemiałyimającharakterszczególny.Dlategoteżkodyfika-
cjecywilne,któreobowiązywałynaziemiachpolskichprzedwybuchem
Iwojnyświatowej,niezawierałypostanowieńdotyczącychtegoproble-
mu,stałybowiemnastanowiskupactasuntservanda.Dopierowybuch
wojnyspowodował,żewykonaniezobowiązań,wszczególnościpienięż-
nych,stałosięproblememdlaówczesnegoobrotuprawnego,wtymżycia
społecznego38.Wzwiązkuztym,jakstwierdziłSz.Rundsteinw1918r.,
nwtymstanierzeczyzmartwychwstająpojęciakonstrukcyjne,którenowo-
czesnacywilistykadoarchiwumzłożyła:któżbyprzypuszczał,żewojna
wskrzesizapomnianą-iniedobrącieszącąsięopinią-klauzulę«rebussic
stantibus»,orazżeklauzulatapowoliwnajnowszemorzecznictwiezyska
34
Zob.dekretzdnia18czerwca1810r.zawierającyprzepisydlasądówwzględemprzedłużenia
terminówdladłużników(Dz.Pr.Ks.War.t.2,Nr18,s.224-228);dekretzdnia11maja
1811r.-przepisydlasądówwzględemprzedłużeniadłużnikomterminówopłatydodnia
24czerwca1812r.(Dz.Pr.Ks.War.,t.3,Nr32,s.313-314);dekretzdnia5czerwca1811r.
względemprzedłużeniadłużnikomterminówopłatynietylkocododługówhypotekowa-
nych,aleteżiinnychwszelkichdługów(Dz.Pr.Ks.War.,t.3,Nr32,s.337-338).
35
Zob.W.Sobociński,M.Senkowska-Gluck,KsięstwoWarszawskie(w:)Historiapaństwa
iprawa…,t.3,red.J.Bardach,s.108-109.
36
SzerzejK.Sójka-Zielińska,Prawocywilne(w:)Historiapaństwaiprawa…,t.3,red.J.Bar-
dach,s.498-499;zob.PostanowienieKrólewskie.Przedłużeniewypłatkapitałówprzed
d.20czerwca1815r.zaciągnionych,anawłasnościachgruntowychzabezpieczonych,dodnia
1stycznia1821roku(Dz.Pr.Kr.Pol.,t.3,s.381-388);uchwałasejmowazdnia14/26kwietnia
1818r.względemustaniaogólnegomoratorium(Dz.Pr.Kr.Pol.,t.4,s.407-408);uchwała
sejmowazdnia14/26kwietnia1818r.względemuzupełnienia1244artykułukodexucy-
wilnego(Dz.Pr.Kr.Pol.,t.4,s.412-418).
37
Prawoznoszącemoratorium,nr4,1818r.;Oudzieleniudłużnikomdobrodziejstwapodziału
naraty,nr5,1818r.,Dz.RozporządzeńRządowychWolnegoNiepodległegoiŚciśleNeu-
tralnegoMiastaKrakowaiJegoOkręgu.Zob.UstawodawstwoRzeczypospolitejKrakowskiej
odchwiliutworzeniajejpolitycznegobytutojestodr.1815ażdor.1836zebrałwtreściFelix
Słotwiński,Kraków1836,s.13-23.
38
SzerzejnatematspadkuwalutyweFrancji,Austrii,NiemczechiwPolscezob.Cz.Poznański,
Spadekwalutyjakozagadnienieżywegoprawa.Studjumjurysprudencyjne,Warszawa1924;
zob.S.Krzemicki,Walkadwóchgeneracjioponoszeniekosztówwojennych,GB1921,nr5;
E.Spät,Opowrótdopieniądza,GB1922,nr22.
24
