Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Waloryzacjawokresiepierwszychlatniepodległości
stratySkarbuPaństwa,sięgająceprzeszło2,5mlnfrankówszwajcarskich,
drugazaśdotyczyłaspekulacyjnegohandluziemią64.
Podobnezjawiskamiałymiejsce,pozaPolską,niemalwcałejEuropieŚrod-
kowej,zwłaszczawRepubliceWeimarskiejorazRepubliceAustriackiej,
gdziemożliwabyłazapłatadługuwynoszącegowchwilizawarciaumowy
połowęwartościkamienicypołożonejwstolicytychpaństwkwotąorów-
nowartościbiletutramwajowego65.Takasytuacjapowodowałalicznepro-
testywśródwierzycieli,którzyuważalisięzapokrzywdzonych,wartość
świadczeńdłużnikówbowiemnieprzedstawiaładlanichistotnejwartości,
jakiejspodziewalisięwchwilizawarciaumowy.Należyprzytympod-
kreślić,żezwykleświadczeniapieniężnewyrażonebyływwaluciepaństw
zaborczych,któraprzedIwojnąświatowącharakteryzowałasięokreślo-
nymparytetemzłotowym.Powodowałotouzasadnioneniezadowolenie
wierzycieli,zwłaszczawobecosób,którenabywałyswojemajątkidrogą
częstopodejrzanychmachinacjifinansowych.Zresztąfunkcjonującydo
tejporywjęzykupolskimterminnpaskarz”pochodziwłaśnieztegookre-
su.Miałatakżemiejscewowymczasielichwawojenna,którejpróbowano
przeciwdziałaćnadrodzeregulacjiprawnych66.Jednakskutecznośćtego
ustawodawstwawwieluwypadkachbyławręczznikoma,gdyż-jaksłusz-
niestwierdziłS.Karpiński:ndopókipieniądzjestchory,żadnaszubienica
niewytępi«lichwy».Nietowardrożeje,leczpieniądzpodleje”67.Ówczesne
nastrojespołecznecharakteryzujetrafniewypowiedźF.Sypowskiego,radcy
WyższegoSąduKrajowegowWieliczce,którynapisałw1919r.,żennad-
miarkrążącychbanknotów,wydanychbezpodkładuzłotaisrebra,działa
bowiemszkodliwienafunduszedawniejuczciwiezdobyte,jakpowódź
szalejącapołanachuprawnychidlategopowinnyonebyćzaregestrowane
iwpewnetamyochronneujęte”68.
64
SzerzejW.Bazylewski,SprawaDojlidjakoprzyczynekdoprzeprowadzaniareformyrolnej
napoczątkuIIRzeczypospolitej,NajnowszeDziejePolski,1914-1939.MateriałyiStudia
zokresu1914-1939,t.8,Warszawa1964;Z.Landau,J.Tomaszewski,GospodarkaPolski
Międzywojennej…,s.160i289;Z.Landau,J.Tomaszewski,Spraważyrardowska,Warsza-
wa1983;M.Pietrzak,OdpowiedzialnośćkonstytucyjnawPolsce,Warszawa1992,s.64in.
65
Zob.Cz.Poznański,Spadekwalutyjakozagadnienie…,s.5.
66
Zob.D.Fajgenberg,Lichwa,Warszawa1932,s.114in.
67
S.Karpiński,Pamiętnikdziesięciolecia1915-1924,Warszawa1931,s.258.
68
F.Sypowski,Regulacyawaluty.Wobronieprzedwojennychwartości,GazetaLwowska,
24kwietnia1919,nr94.
32
