Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
AndrzejBuko
przecudnymiikonami.Przyniesieczaszęzziemiwęgierskiej,zmarmurupurpurowego/
porfiruwyrzeźbionąmądrościącudnąismoczegłowybyływokółniejipostawijąprzed
drzwiamicerkiewnymi,zwanymicarskimi.Zbudujewniejchrzcielnicę,bychrzcićwodę
naświęteObjawieniezbudujewniejbłogosławionybiskupIwan,zdrewnapięknego,
toczonyipozłacany,wśrodku,inazewnątrzzadziwieniupodobny3.
Zlokalizowanieświątyniniejesttrudne,zważywszyżejejkontynuatorką
jestbazylikakatedralnaNarodzeniaNajświętszejMariiPanny,pełniącaobec-
niefunkcjękościołaparafialnego.Wdzisiejszejformie(il.1)jesttoświąty-
niazXIXw.4
Datapowstaniapierwszej,nieistniejącejjużświątyniniezostaładokładnie
ustalona,aczkolwieknapodstawiedanycharcheologicznychdomniemywać
można,żemiałotomiejsceokołopołowyXIIIw.Zkwerendarchiwalnych
przeprowadzonychprzezDariuszaDąbrowskiego,LeontijaVoitovychaiVasyla
Slobodanawyłaniasiędośćszerokiprzedziałczasowy–odjesieni1242do
schyłku1256r.–jakonajbardziejprawdopodobnyczaspowstaniatejinwe-
stycji.Wymienieniautorzyzwracająuwagę,żewzapisachkronikarskichnie
mawieluinformacjinatematstrukturyarchitektonicznejsoboruiżetermin
Dkamienny”jestużywanynaokreśleniewszystkichobiektówmurowanych,
niekonieczniewzniesionychzkamienia5.Taostatniaobserwacjajestotyle
istotna,żewprzypadkunajstarszejchełmskiejcerkwi,jakwykazałybadania,
podpojęciemtymkryjesięobiektwykonanyzcegłyromańskiej.
ŚwiątyniawybudowanaprzezDanielaRomanowiczazostałazidentyfiko-
wanawtrakciebadańrealizowanychwewnątrzbazylikichełmskiejwlatach
2013–2015.Jejceglanereliktywpostacifundamentów,aleifragmentów
naziemnychścianodsłoniętopodposadzkąkatedrywkilkumiejscach6.
Ujawnionewtrakciepracwykopaliskowychpozostałości(il.2)upoważniają
dostwierdzenia,żemamydoczynieniazbudowląwykonanązromańskiej
cegły-palcówki,wwendyjskiejtechnicewiązaniamuru7.Odkrycietomafunda-
mentalneznaczeniedlapoznaniabudownictwasakralnegotegookresunatery-
toriumksięstwahalicko-wołyńskiego,ponieważsposóbwykonaniabudowli
3Kronikahalicko-wołyńska(KronikaRomanowiczów),wyd.D.Dąbrowski,A.Jusupović
etal.,w:MPH,ser.nova,t.16,Kraków–Warszawa2017,s.403;tekstpolskicyt.za:D.Dąbrow-
ski,L.Wojtowycz,W
.Słobodian,Analizaźródełpisanych,w:OdcerkwikatedralnejkrólaDaniela
Romanowiczadobazylikipw.NarodzeniaNMPwChełmie.Wynikibadańinterdyscyplinarnych
sezonu2013-2014,red.A.Buko,S.Gołub,Chełm2016,s.37,przyp.27,28.
4Por.A.Buko,Zespółrezydencjonalno-sakralnynaGórzeKatedralnejwChełmie:stuletnia
tradycjabadań,noweodkryciainowepolaeksploracji,w:Odcerkwikatedralnej…,s.17–22;
A.Buko,M.Bewz,OdkryciawbazylicekatedralnejwChełmiewlatach2013-2014r.:próba
podsumowaniawynikówbadań,w:Odcerkwikatedralnej…,s.240.
5D.Dąbrowski,L.Wojtowycz,W
.Słobodian,Analizaźródełpisanych,s.41–43.
6Por.M.Bewzetal.,Analizaarchitektonicznacerkwikatedralnej,w:Odcerkwikatedral-
nej…,s.69–120.
7Ibid.
