Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przemianyznaczeniapojęcialiberalizmuwywołałydyskusjęwwieluamerykań-
skichperiodykach,toczonąmiędzyinnyminałamachnTeJournalofPhilosophy”
,
gdzieartykułwprowadzającynapisałJohnDewey.Popierałonprzemianytegopojęcia
ipowiązanieterminuliberalizmuzreformamispołecznymi,socjalnymi,wprowadza-
jącymiingerencjępaństwawsferzeekonomicznejzachodzącymiwtrakcieNowe-
goŁadu.Deweykrytykujekoncepcjeindywidualizmu,pojmującegojednostkęjako
Newtonowskiatom,wpełniukształtowanych,niezależnych,zprzyrodzonymprawem
dowolności,wchodzącychwewzajemneinterakcjezpodobnymisobie,atomistycznie
postrzeganymiindywiduami.KoncepcjatazdaniemDeweyapozbawiajednostkihi-
storycznejperspektywyistanowipodstawęekonomicznegoleseferyzmu.Deweykry-
tykujezałożenie,żeindywidualizmiwolnośćmającharakterabsolutnyiodwieczny34.
Wartopodkreślić,żewłaśnietakiegopojmowaniapojęćindywidualizmuiwolności,
definiowanychwkategoriachabsolutnychiodwiecznieobowiązujących,krytykowa-
negoprzezDeweyabędąbronićzarównozwolennicyklasycznegoliberalizmu,jak
ilibertarianie.
Wtejsytuacjiadwersarzamiamerykańskichliberałówzostalikonserwatyści,któ-
rzyopowiadalisięwsferzeobyczajowejzatradycyjnymiwartościami,podkreślając
rolętradycyjnegomodelurodziny,nieszukającdodatkowegouzasadnieniadlatych
poglądówwżadnymporządkureligijnym(wśródkonserwatystówmożnaznaleźćza-
równokatolików,protestantów,jakiwyznawcówwyznaniamojżeszowego).Opowia-
dająsięonitakżezajaknajmniejszymograniczaniemmechanizmówwolnorynko-
wych,sprzeciwiającsiępełnieniuprzezpaństwofunkcjiopiekuńczych,realizowanych
kosztemzwiększaniaprzezpaństwoobciążeńpodatkowych.
Dlaeuropejskiegoczytelnikameandryjęzykowedotycząceamerykańskiejsce-
nypolitycznejstałysięjeszczebardziejskomplikowanewokresiezimnowojennym,
kiedyczęśćczłonkówisympatykówPartiiDemokratycznej(m.in.DanielPatrick
Moynihan,IrvingKristol,NormanPodhoretz),kojarzonejzpoglądamiliberalnymi,
opowiedziałasięzawalkązkomunizmemisprzeciwiałasięingerencjipaństwawsferę
społecznąwrealizowanymprogramieGreatSocietyprezydentaLyndonaJohnsona.
Zaczęlisięoniidentyfikowaćjakoneokonserwatyści35.Wówczastotradycyjnikon-
serwatyści(BarryGoldwater,PatrickJ.Buchanan),abyodciąćsięzarównoodneo-
konserwatystów,jakiodneoliberałów,przybralinazwępaleokonserwatystów,choć
termintenwywoływałszeregkontrowersji36.
FriedrichAugustvonHayekwswoimesejuDlaczegoniejestemkonserwatystą
zroku1960pisze:nAżdonarodzinsocjalizmuprzeciwieństwemkonserwatyzmubył
liberalizm.WhistoriiStanówZjednoczonychbraktegorodzajuprzeciwstawienia,po-
34
J.Dewey,TeFutureofLiberalism,nTeJournalofPhilosophy”
,vol.32,no.9,25thApril1935,
s.226-227.
35
NazwatapierwotniezostałanadanaprzezsocjalistęMichaelaHarringtonawksiążceTeOtherAme-
rica,dlaokreśleniatychdemokratów,którzynapoczątkulatsiedemdziesiątychXXwiekuzaczęliwyznawać
poglądykonserwatywne.JakpiszesamIrvingKristol,nneokonserwatystatoliberał,któremurzeczywistość
dałapomordzie”
.Cyt.za:B.Miner,Zwięzłaencyklopediakonserwatyzmu,ZyskiS-ka,Poznań1999,s.187.
36
J.Bartyzel,Paleokonserwatyści,[w:]Encyklopedia„białychplam”,t.14:Oświecenie-prasa,red.M.R.
Górniakiin.,PolskieWydawnictwoEncyklopedyczne,Radom2004,s.26-31.
18
