Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nymproduktem”23.Sobolewskidostrzega,żenpostulatczystegoleseferyzmuniebył
nigdytakświętyinienaruszalnywobozieliberałów,jaktoskłonnisąniektórzydziś
przypuszczać”
,wskazując,żejużwpierwszejpołowieXIXwiekuliberałowiedopusz-
czalilubwręczdomagalisięcełochronnychiinnychmechanizmówpaństwowejin-
terwencjiwdziedzinieekonomicznej.Postulatograniczeniafunkcjipaństwanieod-
nosiłsięjednakjedyniedokwestiiekonomicznych,adotyczyłwszystkichprzejawów
działalnościwykraczającychpozatradycyjnefunkcjeochronygranicorazdotrzymy-
waniaumów.Spowodowałotopostulatzredukowaniarolipaństwadodziałańnstróża
nocnego”
.JużjednakwwiekuXIXodnotowaćmożnacorazwięcejdziedzinżycia,
wktórychliberałowieskłonnibyliuznaćobecnośćpaństwa(Millwśróddziedzindo-
puszczającychinterwencjępaństwawymieniasferęwychowania,koniecznośćopieki
państwanadchorymiumysłowoimałoletnimi,interwencjępaństwawstosunkipo-
międzypracodawcamiipracownikami-choćbyregulacjędługościdniapracyitp.)24.
Jakjużwidać,najbardziejkontrowersyjnymelementem,różnieokreślanymwpo-
szczególnychdefinicjach,jestzakreswładzy,kompetencjiiuprawnieńprzypisywa-
nychpaństwu.DlategoteżSobolewskistawiapytanie,czynwtejdziedziniemożna
mówićojakiejśjednejmyśliprzewodniej,typowejdlareprezentantówliberalizmu
różnychczasów”25.
LiberalizmwAmeryce–meandryamerykańskiejspecyfiki
Wszyscybadaczedostrzegająniezwykleistotnąrolęliberalizmuwkształtowaniu
sięamerykańskiejtradycjimyślipolitycznej.DorothyRosszwracauwagę,żelibera-
lizmnreprezentującyindywidualistycznyjęzykpolitycznyjestterminemkluczowym
dlaamerykańskiejmyślipolitycznejipraktykipolitycznej”26.
Dodatkowątrudnościąwrozważaniachnadamerykańskąmyśląliberalnąjest
to,żetradycjaliberalizmurozwijałasięwNowymŚwieciewzupełnieodmiennych
warunkachodeuropejskich.Stądteżwartopoświęcićuwagętymodmiennościom.
Pierwszymnajistotniejszymelementem,któryzidentyfikowałLouisHartzwswojej
słynnejpracyTeLiberalTraditioninAmerica:AnInterpretationofAmericanPoli-
ticalToughtsincetheRevolutionopublikowanejwroku1955,jestfakt,żerecepcja
liberalnychwolnościowychideałówwAmeryceodbywałasiępodskórnie,wsposób
nieświadomy:nWAmerycenigdyniebyło»liberalnegoruchu«aniprawdziwej»libe-
ralnejpartii«:mieliśmytylkoamerykańskisposóbżycia(...).Jaknaironię,»libera-
23B.Sobolewska,M.Sobolewski,MyślpolitycznaXIXiXXwieku.Liberalizm,op.cit.,s.13.
24J.S.Mill,Zasadyekonomiipolitycznejiniektórejejzastosowaniadoflozofispołecznej,op.cit.,t.2,
s.363.
25B.Sobolewska,M.Sobolewski,MyślpolitycznaXIXiXXwieku.Liberalizm,op.cit.,s.14.
26
D.Ross,Liberalism,[w:]ACompaniontoAmericanTought,red.R.W
.Fox,J.T.Kloppenberg,
Blackwell,Oxford-Cambridge1998,s.397.
15
