Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nascenie,wgrze,wspektaklu”24.BliskijesttuGombrowiczmyśleniuRóże-
wicza,którywpodobnymduchumówioprawdziwymżyciudramatu,za-
czynającymsięnadeskachsceny25.Podjąwszytenteatralnytropwkontekście
próby,wartopójśćjeszczedalejizobaczyćkomentarzeautoraŚlubuwłaśnie
wkategoriachteatruidramatu.Objaśniającswojesztuki,rozgrywałjebowiem
Gombrowiczwobrębiewłasnegokomentarza,inscenizowałswojerozumie-
nie,swojąintencjęwpisanąwewłasnedzieło.Wypróbowywałje,zanimscena
komentarzazostałazastąpionascenąindywidualnychodczytań.Możnawięc
powiedzieć,żekomentarzeGombrowiczasąswoistymrozegraniemdramatu
Hnapróbę”–dramatwłaściwyrozpoczniesiędopieroHzachwilę”.Literatura
wtymujęciubyłabypróbąkomentarza,akomentarzpróbąliteratury.
Próbyrozgrywająsięwięcnapograniczachformigatunków,dziełaiko-
mentarza,aletakżemiędzytekstemgłównymapobocznym(przemieszcze-
nia),wwielokrotniepodejmowanychwysiłkachopowiedzeniatejsamej
historii(powtórzenia),międzywersjąbrulionowątekstuawersjąHosta-
teczną”(skreślenia),międzypróbąprawdziwąafingowaną(próbanapróbę).
Przemieszczenia
Określeniedidaskaliówjakotekstupobocznegojużdawnoprzestało
byćaktualne26.Wpolskiejtradycjiróżnorakieeksperymentyzdidaskaliami,
zapoczątkowaneprzeztwórcówMłodejPolski(np.wierszowanekomenta-
rzewdramatachWyspiańskiego),wkolejnychfazachrozwojudramaturgii
przybierająnasile.Didaskalianiesąjużzatemtylkomarginesemdramatu,
wskazówkądlatwórcówteatralnych,aleniejednokrotniezyskująstatus
tekstugłównego.WymownątegoilustracjęstanowinaprzykładHsamodra-
mat”WąMironaBiałoszewskiego,wktórymbohaterowiewypowiadająnie
tylkoprzypisaneimkwestie,aleteżwszystkiedotycząceichkomentarze
zawartewtzw.tekściepobocznym.Tenniewielkiutwórrozpoczynaikoń-
czytakaotoinformacjaoHOpróczkwestiiwypowiadanych«grająco»Podej-
rzewaczsięiJaktrupbladawypowiadajądotyczącesiebiewszystkie
uwagiwdidaskaliachnainformatorskąpatataję,wykonującjejednocze-
---
----
---
---
---
24W.Gombrowicz,Operetka,[wo]idem,Dramatył,s.235.
25Zob.K.Braun,T.Różewicz,Językiteatru,Wrocław1989,s.23.
26Zob.M.Woźniakiewicz-Dziadosz,Funkcjedidaskaliówwdramaciemłodopolskim,HPamięt-
nikLiteracki”1970,z.3.
13
