Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
trwanie.Towtychdziałaniachwyraziłasięnajpełniejdojrzałośćnaszej
kultury,ukształtowanejwDwudziestoleciu.Wkonspiracyjnychprzed-
stawieniachteatralnychważnąrolęodgrywałrepertuarnarodowy.
DodramaturomantycznegosięgaliwówczasTadeuszKantorwzało-
żonymprzezsiebiewKrakowieTeatrzeNiezależnymorazMieczy-
sławKotlarczykwTeatrzeRapsodycznym(TeatrzeŻywegoSłowa).
Czerpanotakżezrepertuaruwspółczesnego(TeatrJednoaktówek
WiesławaGoreckiego).LeonSchillerprzygotowałwystawienie
Pastorałki.Dorealizacjitychdochodziłowmiejscachszczególnych,
nieprzystosowanychdopotrzebteatru,najczęściejwprywatnych
mieszkaniach,wpomieszczeniachklasztornychitp.Tenienormalne
warunkinarzucałytwórcomkoniecznośćposzukiwanianowychform
wyrazu(teatryKantoraiKotlarczyka),wyborusztukkrótkich,bądź
prezentacjifragmentów.Wrepertuarachteatrówkonspiracyjnychpo-
jawiałysięutworyMickiewicza,Słowackiego,Norwida,Fredry,
Wyspiańskiego.Wukładdziałańpodziemnychwchodzilinietylko
twórcy,reżyserzyiaktorzy,wchodziłatakżepubliczność:najczęściej
bylitoprzyjaciele,zaufani,znajomi.Teatrytespełniaływażnefunk-
cjeterapeutyczne–byłyformąoporuwobecterroruokupanta,kształ-
ciłytakżeaktorówdopracypozakończeniuwojny.Wieluzwykonaw-
cówbyłoamatorami.
Rozległośći(choćograniczona)wszechstronnośćdziałańkonspi-
racyjnychwkulturze,wypracowanieodrębnychform,któreniemogły
byćkontynuowanebezpośredniopozakończeniuwojny,skłaniająwięc
takżedowyodrębnieniaokresuwojnyiokupacjijakoosobnegowdzie-
jachkulturyisztuki.Wtymokresieukształtowałasiępewnawłaści-
wośćowielkimznaczeniudlapóźniejszychprzemian.Kulturaisztu-
karozwijałysięrównoleglewkrajuinawychodźstwie.Niebyłto
jeszczeukładopozycyjny,leczraczejrównoległy,wzajemniesię
dopełniający.Jednakżenawychodźstwieprzeważały,wręczpetryfi-
kowałysię,postawyizasadyestetycznewyniesionezkraju,będące
bezpośredniąkontynuacjąDwudziestolecia.Wkrajudoliteratury
wkraczałonowepokolenietwórców(pokoleniewojenne).Poddawało
onokrytycznejocenieiinterpretacjiniektóreideeizasadyestetyczne
wypracowanewDwudziestoleciu.Odrębnośćtegopokoleniapolegała
natym,żemłodzinieczulisięodpowiedzialnizaklęskęwrześniową,
musielinatomiastpodjąćwalkęzokupantem.Wojna,którejniespo-
wodowali,zabierałaimmłodość,zmuszaładonajwiększychofiar.Tę
odrębnośćświadomościgeneracyjnejwyrażapoezjaKrzysztofaKamila
Baczyńskiego,TadeuszaGajcego,TadeuszaRóżewicza,Tadeusza
Borowskiegoiinnych.Różnicowaniesięliteraturykrajowejiliteratu-
21
