Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
drodze.Takiejprzemianiepodlegająkrajobrazy,przekraczanerzeki,
spotykanezabytki,jakwwierszuŚcianapłaczu:
Kilkastarychkamieni
ipłacz–przeztysiącelat...
Gdybymmógłtozamienić
naWierzbowąiNowyŚwiat.
Nietylkoklęskawrześniowaidługapóźniejszatułaczkawyzna-
czająporządeklirykówwtomikachBagnetnabrońiDrzeworozpa-
czające,takżerzadkieidramatycznewiadomościzkrajustająsię
źródłemintensywnychprzeżyćiwierszy.TomBagnetnabrońzamy-
kawierszŻydompolskim,poświęconywalczącymwgetcie,wtomie
DrzeworozpaczająceumieściłpoetaprzejmującefiBalladyiroman-
se”,niezwykływierszozagładzieŻydów.
Planosobisty,autobiograficzny,iplanzbiorowychdoświadczeń
wypełniająprzestrzeńlirycznąwierszywojennychBroniewskiego.Ale
jestwnichwidocznaitreśćgłębsza–fundamentalnepytaniaosens
wydarzeń,osenscierpieńindywidualnychizbiorowych.Uczestnikom
pozostajewiara,żepowojniepowstanieinnyświat,lepszy,uwolnio-
nyodzłaicierpienia.Każdawojnarodzitakienadzieje,bouzasad-
niająonepoświęcenie,koniecznośćofiar.Czymjednakjesthistoria?
Wojnajestzłemspołecznym,botowarzyszyjejniszczeniedotychcza-
sowegodorobkucywilizacyjnego,jestzłemmoralnym,boniesiezsobą
nienawiśćiokrucieństwo.WierszewojenneBroniewskiegodocierają
dotragicznejmateriiświata,odkrywająparadoksalneporządkihi-
storii.NieprzypadkowowtomieBagnetnabrońumieściłpoetajako
kolejnetrzywiersze:Listzwięzienia,ComitamtroskiiGróbTamer-
lana.Pierwszy,adresowanydocórki,pisanyzwięzieniaradzieckie-
go,eksponujedramatosobisty:otofipoetarewolucyjny”znalazłsię
wwięzieniustworzonymprzezrewolucję;drugi–przekraczagranice
tegoparadoksu:ficomitamobóz,więzienie,głód,poniewierka,szkor-
but”,pozostajenadziejapowrotudokrajuiwalkiotenpowrót.Ale
wwierszuGróbTamerlanatoprzekroczeniegranicparadoksu–nowy
celinadzieja–zostajeopatrzoneznakiemzwątpienia.Zwiedzanie
zabytkuarchitektury,grobowca-mauzoleumTamerlana(Timura),
którypodbiłIrak,Indie,Zakaukazie,Turcję,słynąłzokrucieństw,
aleizwielkichbudowli,zpopieraniasztuki,rodzirefleksjęnadpara-
doksamihistorii:wjejrytmachpowtarzająsięstaleantynomiczne
właściwościnaturyludzkiej:
Człowiekjestdobry,mądry,spokojny,
ufnywswójrozum,wmyślniepodległą,
głodu,powietrza,ogniaiwojny
niechceistawiacegłazacegłą.
28
