Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
uczestnikówpowstań,tych,którzyoddawaliwwalkachżycie,znaleź-
lisięwwięzieniachzaborców,nazesłaniach,zawiślinaszubienicach,
opuszczalikraj,bywieśćżywotemigrantów.Niepodległepaństwo
w1918rokudziedziczyłotętradycję,alezmiana,jakawówczasza-
szła,unieważniałająniejako,wymagałagłębokichprzeobrażeńwkul-
turze,wświadomościzbiorowej.Zamknięciesięwobrębietejtradycji
mogłosięokazaćniebezpiecznedlasiłyitrwałościodzyskanegopań-
stwa.Rok1918jestważnywdziejachkulturypolskiej–wsztuce,
wliteraturzezachodziływówczasgwałtownezmiany,powstawałygru-
pyliterackieiartystyczne,ogłaszałyswojeprogramyimanifesty,
organizowaływystawyfinowejsztuki”,powoływałydożyciawłasne
czasopisma,klubyikawiarnie.Wielkieożywienieżyciakulturalnego
obejmowałonietylkotwórców,lecztakżeodbiorców.Entuzjazm,eu-
foriawolnościpowodowały,żenowepropozycjeartystyczneznajdo-
wałyżywyodzewwkręgachówczesnejinteligencji.Wywoływały–co
oczywiste–nietylkoaprobatę,aleigwałtowneprotesty.Formiści
ifuturyściwpisywaliwywoływanieestetycznegoskandaluwswoją
taktykę.fiAleichwzięło”–cieszyłsięTytusCzyżewski,kiedypowie-
czorzepoetyckimfuturystówpublicznośćrozpoczęłabijatykę.
Doliteraturywkraczałonowepokolenietwórców.Niektórzy
debiutowalijeszczeprzed1918rokiem,alefaktemzasadniczymwich
biografiachbyłoodzyskanieniepodległości.Zrzucalizsiebiefipłasz-
czeKonradów”,chcielifiniePolskę,leczwiosnęzobaczyć”,głosili
wszechogarniającąradośćżycia,uwolnieniesięodzobowiązań
ipowinnościzczasówniewoli.Poeta-mędrzecwSokratesietańczą-
cymTuwimafiwyśpiewa”teprawdywprowokacyjnejibluźnierczej
tonacji:
Zło!Dobro!–prawda?–Ludzie,bogi,
Cnotaiwieczność,czynisłowo,
Iodpoczątku–znów,nanowo,
Bogiiludzie,dobro,zło,
Rzeczpospolita,słowa,czyny,
Piękno–to,tamto,znowuto!–––
Mójdrogi–kpiny!
Tęsamąradośćwinnymjęzykuwyrażalifuturyści;rodziłaunich
podziwiaprobatędlanowejcywilizacji.Rekwizytamipoetyckimi
stawałysięfikinematografy”,fitelegrafy”,fisemafory”,fidynama”.Wi-
talizm,żywioł,firytmykrwi”wyrugowałyzjęzykapoetyckiegonie-
dawnefiosmętnice”ifigłębienieodgadłe”.Alefiradośćzodzyskanego
śmietnika”,jakrzecznazwałJuliuszKaden-Bandrowski,byłakrótka.
Rozpoczęłasięciężka,pełnakonfliktówitragicznychniekiedywyda-
rzeń,pracanadzagospodarowaniemniepodległości.Niechodziłotylko
11
