Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gewerbeundHaushalt,zaśrelacjaKurtaHillerapt.ErichMühsamsTod,dotycząca
zamęczonegowOranienburgupoety,ukazałasięwksiążceotytuleDeutschfür
Deutsche97.Mühsamowipoświęconowielebroszuriartykułów,podobniejakCarlowi
vonOssietzkiemu-dziennikarzowiipublicyście,pacyfiście,osadzonemunajpierw
wobozieSonnenburg,przeniesionemudoEsterwegen,anastępnieuwolnionemu
dziękiprzyznaniumuw1935rokupokojowejNagrodyNobla.
Informacjedotycząceobozówukazywałysiętakżenałamachniemieckiejprasy,
zarównokonspiracyjnej,jakemigracyjnej.Sporopublikacjipojawiłosięwprasie
angielskiejorazfrancuskiej98.Źródłemwiedzyolagrachbylirównieżdziennikarze,
wpuszczaniniekiedy-podobniejakprzedstawicieleCzerwonegoKrzyża-nateren
obozów(dokwestiitejwrócęwdalszejczęścirozdziału).
Jednązpierwszychpublikacji,informującychopopełnianychprzezreżymhitle-
rowskizbrodniach,byłoobszernefaktograficzneopracowanieBraunbuchüberReichs-
tagbrandundHitlerTerror99,zawierającemiędzyinnymirozdziałdotyczącynwzorco-
wychobozów”wHeuberg,OranienburguiDachau,atakżenkatowni”wSonnenburg
inazamkuKönigstein.Autoramiopracowaniabyliemigranci,posiłkującysięrównież
dokumentamizdobywanymiprzezprzeciwnikówHitlerapozostającychwRzeszy.Od-
powiedziąreżymunatępublikację,jeszczewówczasliczącegosięzmiędzynarodową
opiniąpubliczną,oraznawspomnieniaSegerapt.Oranienburgz1934roku(zob.niżej)
ijegozagraniczneodczytyorazartykuły,byłanapisanaprzezkomendantaOranien-
burga,SA-SturmbannführeraWerneraSchäfera,napolecenieministrapropagandy
Goebbelsa,anty-brunatnaksięgaKonzentrationslagerOranienburg100.
Jednakże,jakwspomniano,rolęzasadnicząwkształtowaniuświatowejopiniipublicz-
nejnatemattego,czymsąstworzoneprzezhitlerowcówobozykoncentracyjne,odegrały
publikacjeemigrantów-zarównouciekinierówzlagrów,zwłaszczaHansaBeimlera
orazSegera,równieżHeinzaLiepmanna,jakiosóbzwolnionychzobozu,międzyin-
nymiWolfgangaLanghoffa,KurtaHillera,WerneraHirscha,WilliegoBredla,Juliusa
Zerfaβa.Wśródpublikacjitychsązarównowspomnienia,jakitekstyliterackie.
UcieczkazDachauBeimlera,komunistycznegodeputowanegodoReichstagu,była
bodajpierwszą,napewnozaśjednąznajgłośniejszychucieczekwpoczątkowymokresie
istnienialagrów.Beimlerzbiegłwnocy9maja1933roku,przedostałsiędoSzwajcarii
iniedługopotemspisałswojeprzeżycia.JegorelacjaukazałasięwMoskwiejużpod
koniec1933roku101.Byłajednązpierwszychtegotypupublikacji.Wkrótcezostała
97
DasGesetzzurOrdnungderNationalenArbeit.Leipzig[1934],Harmonie(tekstSegeranas.13-44,
51-80);WilhelmMeyer,KarlWernicke:DerElektromotorimKleingewerbeundHaushalt.Leipzig
[1934],Hachmeister&Thal;DeutschfürDeutsche.[B.nazw.red.].Leipzig[1935],AlbertOttoPaul
(relacjaHilleranas.74-78).Por.teżHeinzGittig:IllegaleantifaschistischeTarnschriften1933bis
1945.Leipzig1972,VEBBibliographischesInstitut.
98
Zob.KrzysztofDunin-Wąsowicz:Ruchoporu...,dz.cyt.,s.163-164.
99
BraunbuchüberReichstagbrandundHitlerTerror.[B.nazw.red.].Basel1933,Universum.Pod
wstępemwidniejedata:sierpień1933r.
100
WernerSchäfer:KonzentrationslagerOranienburg.DasAnti-Braunbuchüberdaserstedeutsche
Konzentrationslager.Berlin[1934],Buch-undTiefdruck-Gesellschaft.
101
HansBeimler:ImMörderlagerDachau.4WochenindenHändenderBraunenBanditen.Moskau
1933,AusländischerArbeiterinderUdSSR.
34
