Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wpierwszejpołowielattrzydziestychpolskiczytelniknieznałjeszczemetod,ja-
kimiposługiwalisięhitlerowcywobecswychprzeciwnikówpolitycznych,toteż
relacjenRobotnika”[...]miałynietylkodużąwartośćdemaskatorską,lecztakże
iwartośćpoznawczą
130
.
Wdużejmierzedziękiartykułomprasowym,awkonsekwencjiporuszeniuświa-
towejopiniipublicznej,udałosiędoprowadzićdozwolnieniaOssietzkiegozlagru.
Udziałwtymmiałotakże,aleiskutkiemtychdziałańbyło,przyznanieOssietzkiemu
pokojowejNagrodyNoblaw1935roku.Wkrótcepotymwydarzeniuukazałysię
wjęzykupolskimdwiepoświęconelaureatowibroszury131.Wartododać,żespośród
polskichpisarzygłoswsprawieOssietzkiegozabralimiędzyinnymiZofiaNałkowska,
EwaSzelburg-ZarembinaiJanNepomucenMiller,podpisującsiępodprotestacyjną
depesząadresowanądokanclerzaHitlera132.Osobnowsprawieuwięzionegopublicysty
wypowiedziałsię,wfelietonie,AntoniSłonimski133.
Efektemliczeniasięhitlerowcówzzagranicznąopiniąpubliczną-wpoczątkowym
okresieistnieniaobozów-byłanietylkoprzywołanawyżejksiążkaKonzentrationsla-
gerOranienburgSchäfera,alebyłyniątakżestosunkowoczęstowydawanezezwo-
lenianaodwiedzanieobozów.Wizytytemiałyoczywiściecharakterswoistejmaska-
rady.Przedwpuszczeniemnaterennwzorcowego”lagru(Musterlager)wybranych
dziennikarzy(nierzadkosympatykówreżymu)czydelegacji,wtymprzedstawicieli
MiędzynarodowegoCzerwonegoKrzyża,przeprowadzanoporządki,doposażano
szpital,wydawanowięźniomczysteubrania,lepszeposiłki,aprzedewszystkimna-
kazywanowięźniomsprawiaćnazwiedzającychjaknajlepszewrażenie.Przybyłym
pokazywanotylkoodpowiedniozaaranżowanefragmentyobozów.nEksponowano”
więźniówprominentnych,dobrzewyglądających,ograniczająctymsamymryzyko
ujawnieniaprawdyolagrze.Mimotychzabiegówniekiedyudawałosięosadzonym
ujawnićfaktycznystanrzeczy,naprzykładwówczas,gdyzwiedzającyzagadnął
więźniawjęzykuinnymniżniemiecki134.
Tadbałośćhitlerowskiegoreżymuowłasnywizerunekstoiuźródełpolskiejliteratu-
rylagrowej.Bodajżepierwszym,anapewnojednymzpierwszychwnaszympiśmien-
nictwietekstemdotyczącymlagrujestdrukowanymiędzy17wrześniaa22listopada
1936rokunałamachwysokonakładowego,ambitnegonKurieraWarszawskiego”,
130
KarolFiedor:Militaryzmowiifaszyzmowi-nie...,dz.cyt.,s.183.
131
StefanMalewski:KarolOssietzky,laureatnagrodypokojowejNobla.Lwów1936,NowaKsiążka;
KarolRulewicz[właśc.Weintraub]:KarolOssietzky.Lwów1937[właśc.1936],KsięgarniaLwow-
ska.
132
Zob.Owolnośćdlapacyfistówniemieckich.nRobotnik”1934,nr231,s.3.
133
AntoniSłonimski:Kronikatygodniowa.nWiadomościLiterackie”9IX1934,nr37,s.6.Znakomity
felietonistanawiązałprzytymdoprześladowańpisarzywZwiązkuSowieckim,októrychjednak-
zsarkazmemtoskonstatował-walczącyoOssietzkiegozachodnipisarzeidziennikarzemarksiści
nieupominająsię.
134
TakąsytuacjęopisujewEgzaminieBredel.Zob.takżewzmiankębyłegowięźnia,NiemcaOskara
Steiblera,owizycieangielskiegodziennikarzawBuchenwaldziewkwietniu1939r.,zawartąwre-
portażuStanisławaNogaja:ZadrutamiikratamiTrzeciejRzeszy.Reportaże.T.2.Katowice1939,
nakł.StanisławSzarłata,s.87.Natematpodobnychwizytacji(wtymorozmowiedziennikarza
zuwięzionymwSonnenburguOssietzkym)zob.takżePrzemysławMnichowski:Obózkoncentra-
cyjnyiwięzieniewSonnenbergu...,dz.cyt.,s.38-40.
44
