Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Literaturamniejsza:koncept,ideologia,możliwośćtekstu
21
wam,zawdzięczamsprawomtutejszym[…].Napisałemwjęzyku,któryniebył
językiempisanym(toznaczy,dotądnie).(Ramuz,1992:42–43)
PrzewrótdokonanyprzezRamuzapolegawszczególnościnawprowa-
dzeniudopowieścichłopskiejjęzykachłopów−niewdialogachinapozio-
mieleksykalno-frazeologicznym,gdziestanowiłdotądfolklorystycznąglosę
ozdabianąkursywąicudzysłowem,aledosamegojęzykanarracji,jego
struktury(składni,rytmuiprozodiizdania).WWielkiejtrwodzewgórach
(1926)iwPastwiskunaDerborence(1934)nadatofrancuskiemunieznaną
ekspresyjność,stanowiącąintegralnyskładnikprzekazu,pewienpoetyc-
kipejzażjęzykawyświetlającysięwsamymakcieopowiadania.Uczyni
topisarzajednymznajbardziejtwórczycharchitektóworalnościwnarra-
cjipowieściowejprzedCélinemiQueneau(Casanova,2008:46;Combe,
2012:78–79).Jednak,pozasamymiproceduramiliterackimi,cechą,która
bodajnajlepiejokreślagestRamuza,jestto,cowydajesięwspólnymmia-
nownikiemdlapisarstwa„mniejszego”,acoLisegauvin(2004:256)nazy-
wa„nadświadomościąjęzykową”,czyli„świadomościąjęzykajakomiejsca
nadrzędnejrefleksji[…]obszaruwyobraźniowegozarazemotwartegoiucis-
kającego”.Chodzioświadomośćzmuszającąpisarzadowyborujęzyka,
którasilnieodciskasięwjegodokonaniachestetycznychiindywidualnej
poetyce.Wliteraturachfrankofońskichzwłaszczaowanadświadomość,
determinowanaprzezhomogenizującąobecność„francuskiego”centrum,
jegokodówkulturowychinormjęzykowych,określiiuprawomocnidwa
alternatywnezjawiska:strategięmimikry,czylihiperpoprawnościjęzyko-
wejczydążeńdonierealnej,„prawietakiejsamej,aleniecałkiem”możliwej
identyfikacjikulturowej(Bhabha,2008:184),jakiróżnestrategiedywer-
sjiwobecliterackiegofrancuskiego,któreprzyjmąpodpostaciąprzyswo-
jenia/odrzuceniafrankofońscypisarzewBelgii,Québecu,Akadii(Nowy
Brunszwik,NowaSzkocja),Maghrebie,naAntylachczywpodsaharyjskiej
Afryce(Kwaterko,2003:17–18).
Kafka,gombrowicziRamuzniestworzyliwzasadzieżadnejszko-
łyczynurtuliterackiego.Niebyliteżbuntownikamiowładniętymimisją
zerwaniazpatrymoniumimitamizałożycielskimiliteraturhistorycznie
ugruntowanych.Mimowieluróżnicichdrogisięzbiegają,ponieważweszli
doplejadyliteraturyeuropejskiejjakooutsiderzyzmuszenidokonaćwy-
borumiędzyuzależnieniemasamookreśleniemmierzonymodmiennością
napoziomiestylu,narracjiiodniesieńkulturowychjęzykaichwłasnej
twórczości.Wyrażająpodobny,estetycznieuzasadnionyzamiarwykrocze-
niatakpozagranicecentrum,jakiperyferii−granice,któreichuciskają
izarazemkształtują.Rzecbymożna,żewszyscytrzejsytuująsięnapo-
