Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
TomaszFerenc
Łódź.Rewolucja1905
Powstaniełódzkiebyłozbrojnymwystąpieniemrobotników,którezapoczątkowało
rewolucję1905rokunaterenieKrólestwaPolskiego.Robotnicywalczyliopoprawęwa-
runkówżycia,przedstawiającszeregżądańocharakterzesocjalnym,alewalczylitakże
przeciwkozaborcy,dlategonależypamiętaćoniepodległościowymcharakterzetegozry-
wu.Łódzkibunt,dowybuchuktóregoimpulsemstałasięmasakrarobotnikówwPe-
tersburgu,zapamiętanajakonkrwawaniedziela”,dojrzewałjednakoddawna.nByłato
manifestacjaogólnejniezgodynadalszetrwanieopresyjnego,krańcowoautorytarnego,
prowadzącegopolitykęwynarodowianiaaparatupaństwowego,atakżesprzeciwwobec
kapitalistycznegoreżimupracyiurągającychludzkiejgodnościwarunkówżycia”3.Pierw-
szeakcjepodejmowaneprzezrobotnikówpolegałygłównienaorganizowaniustrajków
oraznastopniowymformułowaniużądańwstosunkudofabrykantów,międzyinnymi
domaganosięośmiogodzinnegodniapracy,powołaniakaschorychorazustaleniapła-
cyminimalnej.Chodziłotakżeoograniczenienadużyćmajstrówikierownikówfabryk
wstosunkudokobietorazwprowadzeniesystemuubezpieczeń.Porobotnikachswoje
żądaniazaczęliformułowaćtakżeinnipracownicy,urzędnicy,sklepowisubiekciczyrze-
mieślnicy.Ideaczynnegosprzeciwuszybkozostałapodjętatakżeprzezmłodzieższkolną,
zmuszanądouczestniczeniawcałkowiciezrusyfikowanymsystemienauczania.Młodzież
postulowałamiędzyinnyminauczaniewjęzykuojczystymorazwprowadzenieprzedmio-
tówtakich,jakhistoriaigeografiaPolski.Widzimyzatem,żewwalcetejistotnebyły
zarównosprawysocjalne,jakisprawynarodowe.Opórprzybierałrozmaiteformy,po-
cząwszyodstrajkówimanifestacjidoczynnejwalkizcarskimaparatemwładzy,policją
orazwojskiem.Wmieściepojawiałysiębarykady,arobotnicytoczyliwalkizezdecy-
dowanielepiejwyposażonymioddziałamiwojskowymi.Powszechnystrajkpróbowano
zdławićprzemocąorazcorazsilniejszymterroremilokautem.Pretekstemdomanifestacji
stawałysiętakżepogrzebyzabitychrobotników.Częstopojedynczystrzałwywoływałpa-
nikęwielotysięcznegotłumu.Takstałosię21czerwca1905roku,kiedydoszłodorzezi
robotnikówuczestniczącychwpochodzieżałobnym.Rosyjscyżołnierzezabijaliucieka-
jącychitych,którzychowalisięwbramachkamienic.Jednocześnierobotnicy,broniąc
się,strzelalidonapierającychnanichkozaków.Wydarzeniategodniawywołałykolejną
falęprzemocy.Zaczęłysięatakinaposterunkipolicjioraznarosyjskichurzędników,na
koszarywojskowe.WzwiązkuzeskalacjąwalkdoŁodziściągniętododatkowychpięć
pułkówcarskiegowojska.nGdywojskorosyjskiepoczułosiępanemsytuacji,wmieście
rozpoczęłysiękrwawerepresje.Wojskopastwiłosięnadludnościąwsposóbwyuzdany.
Strzelanodowinnychiniewinnych.Strzelanodobramidookien.Wieleosóbzabitowe
własnychdomach”4.Wedlekomunikatuurzędowego23czerwcazabitezostały164oso-
byorazzarejestrowano152rannych.Takieprzykładyzokresutrwaniarewolucjimoż-
nabyoczywiściemnożyć,aniejesttogłównymcelemtegotekstu.Trudnoniezauważyć,
3K.Piskała,ZapomnianaRewolucja,[w:]Rewolucja.PrzewodnikKrytykiPolitycznej,red.K.Piskała,
W.Marzec,Warszawa2013,s.25.
4S.Martynowski,Łódźwogniu,Łódź1931,s.22.