Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Prolegomenametodologiczne
icelów.Otwartycharakterznaczeniasprawiaponadto,żeporozumie-
niewobrębiewspólnotyjęzykowejniejestdaneraznazawsze–jest
wciążnanowobudowanewtrakciewspólnejpraktyki.Wprzypadku
badańnadreligiąprzedinterpretatorem,którychciałbystaćflnaze-
wnątrz”,jakozupełnieniezaangażowanybadacz,możliwościzrozu-
mieniainterpretowanejtradycjireligijnejzdająsięcałkowiciezamykać.
MówiącjęzykiemDuméry’ego:refleksjanadżyciemreligijnymmoże
byćprzeprowadzonatymlepiej,imbardziejreflektującypodmiotjest
zanurzonywtymnurcieżycia.
Wtymmiejscupojawiasięjednakpytanie,czyflozofareligiiróżni
sięczymśodteologii,pojmowanejjakoaktywnośćocharakterzekon-
fesyjnym?Lublepiej:czyflozofareligii,jakodziedzinabadańniekon-
fesyjnych,jestwogólemożliwa?
Moimzdaniemrozważania,któremogądoprowadzićdoodpowie-
żeflozofaireligia(wrazzjejaspektemintelektualnym,tj.teologią)
wydająsięfenomenamioprzeciwstawnymcharakterze.Filozofajest
radykalnym–tj.sięgającymkorzeni(radix)–pytaniem.Religiazaśjest
całkowitympochwyceniemprzezto,coabsolutne–jestostateczną
odpowiedzią.Odpowiedźzaśjestkresempytania.Przybliższejana-
lizieokazujesięjednak,twierdziTillich,żereligia,jeślichceuniknąć
bałwochwalstwa,stawiapodznakiemzapytaniawszelkieuwarunko-
waneformyowegobyciapochwyconym–azatemkwestionujekażdą
skończonąodpowiedź.Wtymsensieruchreligiijesttakisamjakruch
flozofi.Zdrugiejstrony,flozofanieistniejewpróżni–jestpytaniem
postawionymwkonkretnejsytuacjiegzystencjalnejpodmiotu,sytu-
acji,któramożebyćsytuacjąuczestnictwawpewnejtradycjireligij-
nej.NastępnegokrokurozumowaniaTillichnieformułujewprost,ale
mógłbyonbrzmiećnastępująco:toreligiajestkulturowymwyrazem
ostatecznegozatroskaniaczłowieka,awięcwyrazemradykalnego
pytania,zakwestionowaniawszystkiego,coskończone.IdlategoTil-
lichkonkluduje:flistniejewięcostatecznatożsamośćreligiiiflozofi”
(Tillich1994,s.33)jakodwóchwyrazówtego,cowobecichobunad-
rzędne.Niechodzizatemoto,żeprawdziwąflozofąjesttylkoreligia,
anioto,żeprawdziwysensreligiirozpoznajedopieroflozofa.Tillich
niezaprzeczaoczywistymróżnicomstrukturalnympomiędzyflozofą
areligią.Próbujeodnaleźćkryteriapozwalającerozgraniczyćflozofę
iteologię,tj.intelektualnyaspektreligii(por.Tillich1994,s.40-53).
Tillichdopatrujesiędwóchcechodróżniającychflozofęodteolo-
gii.Pierwszaopierasięnaprzeciwstawieniuzainteresowańpoznaw-
8Por.Tillich1994,s.29-53.
