Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Antropologiasłowa
konwencjonalny.Nawetjeślizwiązekmiędzybrzmieniemsłowaajego
znaczeniempozostajeitunieumotywowany(nieopartynarelacjipo-
dobieństwa,metaforyczymetonimii),toprzecież–jaktwierdziłEmile
Benveniste–nieprzestajebyćprzeztokonieczny:znaczeń,pojęć,
kategorii,zapomocąktórychporządkujemyipostrzegamyświat,nie
znamywszakwinnejpostacijaktylkopoprzezsłowaotakichwłaśnie,
anieinnychbrzmieniach6.NieznampojęciaświatabezsłowaHświat”,
ba,nieznampojęciasłowabezsłowaHsłowo”;nieznamteżżadnego
drzewa(jakodrzewa)anipsa(jakopsa)bezbrzmieniasłów,którymije
nazywam.Jakgłęboka,intymnajesttawięź,łatwosięprzekonać,po-
równującnaszstosunekdosłówjęzykamacierzystegozestosunkiem
dosłówobcegojęzyka,któregosiędopierouczymy.
Jakieznaczeniemata–akademicka,zdawałobysię–różnica?Po-
nownie:kolosalne.Jeślijęzyktraktowaćbędziemyjakocośzewnętrz-
negowobecczłowiekamówiącegoiaktówjęzykowych,ajegoele-
mentyskładowe,słowa,jakotworyarbitralneikonwencjonalne–wła-
ściwieniebędziemymoglipojąćaniwytłumaczyćfaktówrealnego
życiajęzyka,jegozmian,zdolnościdowyrażaniacoraztonowych
znaczeń,służeniacoraztoinnymcelom.Pozwolinatodopieropotrak-
towaniejęzykajakowewnętrznejrzeczywistościczymożeraczejorga-
nuczłowieka,którynietyleposługujesięnimjakgotowym,zewnętrz-
nymnarzędziem,ileraczejrozporządzanimniejakoodwewnątrz,jak
własnymciałem.Zastosowanianarzędziasąściśleokreślone,achoć
możnaczasemużyćgodoinnychcelów–młotekmożenamposłu-
żyć,powiedzmy,jakoprzyciskdopapieru–topozostaniemyzawsze
ograniczenijegotrwałymiwłasnościamifzycznymiibudową.Tymcza-
semciało–choćteżmożebyćpostrzeganejaknarzędzie–nigdynie
jestdokońcaukształtowane,niemaskończonegorepertuaruruchów
igestów,zwłaszczadlasamegopodmiotu,którypotrafposługiwać
sięnimwcoraztonowysposób,eksperymentująciwypróbowującko-
lejnemożliwości.Itakwłaśnieposługujemysięsłowem–jakwłasnym
ciałem,aniejaknarzędziem.
Dopierowówczasmożnazrozumieć,jaktomożliwe,żejęzyk,choć
zamykanywpodręcznikachgramatykiisłownikach,toniecośgo-
towego,ergon,aleenergeia–poledynamiki,inicjatywyirozwoju.
6
E.Benveniste,Istotaznakujęzykowego,przeł.I.Judycka,[w:]Semiotykadziś
iwczoraj.Wybórtekstów,red.J.Pelc,L.Koj,Wrocław1991.
30
