Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Znikającypunkt,czylioistociesłowa
Słownikiipodręcznikimająswojeważnefunkcje,aledokumentująone
jedyniepewienzatrzymanystanjęzyka;jegoprawdziweżyciemago
zawszejużzasobą.Językawnichniema,takjakwłaściwieniemago
nigdzienazewnątrzczłowieka.JakpisałWilhelmvonHumboldt,my-
ślicielsprzeddwóchstuleci,któregoideesąwciążinspirujące:HJęzyk
tonaturalnaludzkafunkcja,danawrazzsamympojęciemczłowieka.
Człowiekmówitak,jakpatrzy,jaksięporusza,jakwykonujekażdąinną
czynnośćzgodnązeswoimiorganami,ztąjednakzadziwiającąróżni-
cą,żejęzykwymagauniegostopniowegorozwoju”7.
Inaczej–leczwpodobnymduchu–ujmowałtoMauriceMerleau-
-Ponty,którynagruncieswojegopodejściafenomenologicznegorów-
nieżsprzeciwiałsięrozpatrywaniujęzykawizolacjiodtych,którzysię
nimposługują,atymsamymdystansowałsięwobecpodejściasyste-
mowego,sprowadzającegoużyciejęzykadoproceduryalgorytmicz-
nej,zgodniezktórąmożemyHmówićtylkoto,cojestdokładnieiświa-
domiezdefniowane,oznaczaćwyłącznieto,cojużznajdujesięwjej
[mowy]posiadaniu”8.Tymczasemofenomeniemowydecydujeto,co
flozofnazywaHekspresjąsłowną”,pozwalającąnamwykraczaćnie
tylkopozaHczysteznaczenia”,aleipozadomenęwszelkichsensów
zastanych.Wjakisposób,dysponującgotowymiiustalonymiśrodkami
językowymi,tegodokonujemy?Otóż,zdaniemMerleau-Ponty’ego,
jesttomożliwedziękitemu,żeHelementznaczonywychodzizawsze
pozaelementznaczący,któregorolapolegawłaśnienaumożliwie-
niutegoprzekroczenia”9.Dziękitejzdolnościjęzykadorozszerzaniasię
odwewnątrz,wychylaniasiętego,coustalone,kutemu,codopiero
dziękitemuaktowisięstaje,ekspresjajęzykowaniesprowadzasiędo
wyrażaniagotowychznaczeń,leczzmierzadowytwarzaniaznaczeń
nowychiudostępnianiaichwakciekomunikacji.Sposobemistnienia,
azarazemwehikułemtakrozumianejtwórczejekspresjijestwłaśnie
słowo–jakpiszeMerleau-Ponty:Hodrębneodjęzyka”10,niebędące
7
W.vonHumboldt,Zarysogólnegotypujęzyka,[w:]tegoż,Omyśliimowie.Wybór
pismzteoriipoznania,filozofiidziejówifilozofiijęzyka,wyb.iprzeł.E.M.Kowalska,Warsza-
wa2002,s.495(podkr.G.G.).
8
M.Merleau-Ponty,Ekspresjaalgorytmicznaiekspresjasłowna,przeł.J.Skoczylas,
[w:]tegoż,Prozaświata.Esejeomowie,wyb.ioprac.S.Cichowicz,Warszawa1976,
s.49.
9
M.Merleau-Ponty,Ofenomenologiimowy,przeł.S.Cichowicz,[w:]tegoż,Proza
świata...,s.166.
10Tamże,s.169.
31
