Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Znikającypunkt,czylioistociesłowa
antropologiisłowa13.Obajoniniemalrównocześnie,wtrzeciejdeka-
dzieXXwieku,zaczęlitwierdzić,żepodstawowymsposobemistnie-
niajęzyka,życiajęzyka,niejestbynajmniejprzekazywanieznaczeń,
nawetwykraczającychpozazastanyrepertuar.Owszem,takjęzyk
bywaużywany,alejesttoużyciestosunkoworzadkie,właściweza-
awansowanymkulturompiśmiennym,itowszczególnychsytuacjach
–zwłaszczawrozwiniętymdyskursienaukowym.Pozatakimisytu-
acjamijęzykżyje–jaktwierdziMalinowski–Hwkontekściedziałania”,
jakojegoogniwo,lubteż–zdaniemWittgensteina–wpostacigier
językowych,wktórychsłowomożepełnićrozmaitefunkcje,określane
każdorazowoprzezreguływyrastającezkonkretnychsposobówżycia.
AntropologprzekonałsięotympodczasbadańterenowychnaTro-
briandach,gdziestwierdził,żetubylcynietylkomówiąinnymjęzykiem,
alewogólemówiąinaczej.Inaczej–przynajmniejzpunktuwidzenia
przedstawicielakulturyzachodniej,wktórejzawzorzecjęzykauważa
sięjegorozwiniętąpostaćpiśmienną,znajdującąwyrazwtekściejako
dyskursieautonomicznym,wktórymoperujesięsamymiwyizolowany-
miznaczeniami:zaczynającodnichinanichkończąc,dokonawszy
podrodzejedynieichrekonfguracjilub,conajwyżej,rozwinięciaczy
rozszerzenia.
Rzeczzresztąnietylkowdominacjitejpostacijęzyka,alerównież
wtym,żeniesieonawrazzsobąpewnąpostawępoznawczą,którą
nazwaćbymożnanachyleniemtekstowym.Umysłuformowanyprzez
intensywneobcowaniezformamirozwiniętegodyskursupiśmiennego
maskłonnośćdosprowadzaniawszelkichzachowańjęzykowychdo
tekstów,anawetdopostrzeganiacałejrzeczywistościwkategoriach
tekstowych.Trzebapozbyćsiętegonachylenia,trzeba–parafrazując
Wittgensteina–zdjąćznosaHokularypiśmienności”,bydostrzec,że
posługującsięjęzykiem,rzadkokiedyograniczamysiędoprzekazy-
waniaczystychznaczeń,że,jakpiszenajprościejflozof,Hzapomocą
naszychzdańrobimyrzeczynajróżniejsze”14.
Niesposóbzaprzeczyć,żewewszystkichtychużyciach,wktórych
posługującsięjęzykiem,Hrobimyrzeczynajróżniejsze”–iktóreskładają
sięnawłaściweżyciejęzyka–słowoniedajesięsprowadzićdotekstu,
itonietylkozewzględunato,coczynijeupostaciowaniemmowy
13Takąinterpretacjęprzedstawiamwszkicu„Wyobraźsobiegręjęzykową…”.
WyobraźniaantropologicznaLudwigaWittgensteina,wtymtomie.
14L.Wittgenstein,Dociekaniafilozoficzne,przeł.B.Wolniewicz,Warszawa1972,§27.
33
