Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
LUTERANIZMBEZLUTRA?
Odrzuciwszymitycznąhistorięnatematzłamaniacelibatu
w1518r.,należyuznać,żenaukareformacyjnabyłaregularniegło-
szonaprzezwędrownychkaznodziejówjużwlatach1522/1523.
WgdańskichkościołachkazaliwówczasJakobHegge,JohannBon-
holt,PaulKerlin,atakżeMichaeliAntonius,którychnazwiskanie
znane29.Szybkoprzestalibyćpokątnymikaznodziejami,ajużw1523r.
otrzymalistanowiskakoadiutorów,kapłanówialtarystów,zastępują-
cychnieobecnychproboszczów.Bardzopodobnewieścidochodziły
zwieluinnychmiastpomorskich.PozaPomorzemimpulsyreforma-
cyjnezpewnościądocieraływlatach20.domiastWielkopolski,Mało-
polskiiMazowsza,gdziepierwsześladydziałalnościkaznodziejów
dostrzegalnew1523r.WtymrokuwaktachkapituływPoznaniu
znalazłsięzapisoaltaryścieweWschowie,JanieCloczu,podejrza-
nymoszerzenienaukiLutra30.Zewzględunapodejrzenieouleganie
herezjiluterańskiejprzedsądkrólewskiwezwanowrazzżonąpisarza
WalentegoArnolda,zatrudnionegowówczaswPoznaniuprzezPiotra
Opalińskiego,apóźniejwielelatpiastującegofunkcjępisarzamiej-
skiego31.Zapewnenasejmie1524/1525r.królwydałedykt,wktórym
zaznaczył,żewbrewjegoantyluterańskimrozporządzeniomdokole-
giatyprzyjętoniemieckichkaznodziejów(predicatoresGermanorum,
concionatoresgermanos),wśródktórychbyłJanzBambergi(Joannem
deBomerga).nPodpretekstemwolnościchrześcijańskiej”przyciągali
oniwiernychdoherezji32.TakżewKrakowiewmaju1522r.pierwszy
plebanzostałoskarżonyookazywaniesympatiiLutrowi33.Śladyzain-
29P
.Simson,Geschichte,t.2,s.51-55;S.Kościelak,op.cit.,s.34-36.
30J.Nowacki,Dziejearchidiecezjipoznańskiej,Księgarniaśw.Wojciecha:
Poznań1964,t.2,s.559;J.Wijaczka,LuteraniewKoronieod1517do1795roku,w:
Kościołyluterańskienaziemiachpolskich(XVI-XXw.),s.13-88.
31ArchiwumGłówneAktDawnych(dalej:AGAD),MetrykaKoronna
(dalej:MK),t.38,s.53,Sandomierz24VIII1524.Zob.Kronikapoznańskichpisa-
rzymiejskich,wyd.J.Wiesiołowski,WydawnictwoMiejskie:Poznań2004.
32CorpusIurisPolonici,wyd.O.Balzer(dalej:O.Balzer,Corpus),t.4,cz.1,
nr12,s.36;por.ActaTomiciana:epistolae,legationes,responsa,actiones,resgestae
SerenissimiPrincipisSigismundieiusnominisPrimiRegisPoloniae,MagniDucis
Lithuaniae(dalej:AT),t.8,Kórnik1876,nr121,s.151-152.
33ArchiwumKuriiMetropolitalnejwKrakowie,Actaepiscopalia,sygn.2,
k.42v;J.Bukowski,op.cit.,t.1,s.165.
~35~