Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Lwowskakrytykaliteracka
gadnieństanowiącychprawdziwątreśćżyciaepoki75,jestwyraźna.Zliteratury
isztukiodczytywałkrytykwspółczesność,kierunekzmiany,stosunekdożycia
przedstawicielikolejnychpokoleń.Wrefleksjikrytycznejoliteraturze(jako
działalnościludzkiej)chodziłojużnietylkoookreślenierodzajuekspresjidanej
indywidualności,lecztakżeojejstosunekdoprzyjętegoideałuczłowiekaispo-
łeczeństwa,atakżedoistniejącychdziełkultury.
Lwowscykrytycywpraktyceniebyliwięcjedyniepośrednikamimiędzyau-
toremaodbiorcą,leczprowadziliaktywniewłasną-różnierozumianą-Dpolity-
kę”literackąispołeczną.WrealiachGalicjipróbowalipełnićfunkcjęlokalnych
Dlekarzykultury”(wedługokreśleniaNietzschego)-kulturydekadenckiejieska-
pistycznieoderwanejodrealnegożyciazjednejstrony,mieszczańskiejizamknię-
tejnawiedzęipostęp(rozumianyjakoruchidoskonalenie)76zdrugiej.
Opróczokreśleniacechifunkcjikrytykiliterackiejwjejindywidualnych
wariantach,zaznaczyćchcęwksiążcenajważniejszyryslwowskiegomoderni-
zmu-prometeizm77wjegopodstawowychprzejawach,zajakieuważambunt,
bogoburstwoikreacjonizm.Możnatointerpretowaćm.in.jakopragnienieak-
tywnegokształtowaniaistnieniasłowem.Takżesłowokrytykówmiałozostać
wcielonewżycie,burzącitworzącnanowo.Bardzocharakterystycznyjestfakt,
żeNietzschenaokładcepierwszegowydaniaNarodzintragediiw1872umieścił
małyrysunekPrometeuszarozrywającegookowy-byłtozarazemsymbolipro-
gram
78(interpretowanywrozdziale9Narodzin),wyrażającynaoczniecele
przedstawicielilwowskiegomodernizmu.Podobnyideałsformułowałwiedeń-
skikrytykHermannBahr:odnowaspołeczeństwaprzezkompleksowyprogram
nowoczesności-przewartościowaniewszystkichwartości79.Pokoleniedebiutu-
jącewlatach90.XIXwiekuznalazłosięwsytuacjijakbyponownegostwarza-
75StanisławBrzozowski,Dzieławszystkie,t.6:Współczesnapowieśćikrytyka,oprac.
J.iB.Suchodolscy,Warszawa1938,s.265.
76Zob.ReinhartKoselleck,hasłoFortschritt,[w:]GeschichtlicheGrundbegriffe:Historisches
Lexikonzurpolitisch-sozialenSpracheinDeutschland,Bd.2,hg.vonReinhartKoselleck,Stutt-
gart1975,s.351-422.
77Oprometeizmiezob.np.JanKasprowicz,Prometeizmwpoezji:wykładyuniwersyteckie,
Lwów1938;SergiuszMikulicz,PrometeizmwpolityceIIRzeczypospolitej,Warszawa1971;Mi-
chałGłowiński,Mityprzebrane,Kraków1994;BarbaraBobrowska,Zdziejówmotywuprometej-
skiegowliteraturzepolskiej:„PrometeusziSyzyf”Konopnickiej,DRuchLiteracki”1996,z.5,
s.553-576;PanajotKarogozov,Degradacjaprometeizmunapodstawieliteraturyantycznogreckiej
ipolskiej,DPostscriptumPolonistyczne”2013,nr2,s.113-135.
78Zob.HubertCancik,NietzschesAntike:Vorlesung,Stuttgart1995,s.51.
79BahrstudiowałekonomięwBerlinie(1884-1887).Ideałnowego,lepszegoświata,
którymiałaprzygotowaćsztuka,wyrósłzjegofascynacjimyśląMarksa,WagneraiNietz-
schego.DonaldG.Daviau,HermannBahr-BahnbrecherderModerne,[w:]Dieösterreichische
Literatur.IhrProfilvonderJahrhundertwendebiszurGegenwart(1880-1980),Bd.1,hg.vonHer-
bertZeman,Graz1989,s.686.
