Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jakoniepełnapowtarzalność,możnajednocześnieuważaćzawyraz
ludzkiejkreatywności,zawyrazpoetyckiegoduchauwarunkowanego
powszechniepodzielanymsystememjęzykowo-kulturowym.Stwierdze-
nie,żetekstfolklorujestwporównaniuztekstamiliteraturypięknej
(alboztekstaminaukowymi)powtarzalnyipowszechniezrozumiały,
możnawięczastąpićstwierdzeniem,żemastereotypowycharakter
(ŁUGOWSKA1981:16)albokliszowanycharakter(BARTMIŃSKI2007:50;
NIEBRZEGOWSKA-BARTMIŃSKA2007:104).Ówfaktnieprzeczybynajmniej
założeniuokreatywnymobchodzeniusięzestylemizkompozycją
tekstuwramachtwórczościfolklorystycznej,cojestuzależnioneod
indywidualnychuzdolnieńnadawcy—kreatywnymjednakżetylko
wzasięgu,najakipozwalasystemrządzącydanymgatunkiem,jak
równieżformamijegopojawianiasięwokreślonychkontekstachżycia
codziennegoczyświątecznego.Mówiącinaczej:tekstfolklorujestod-
tworzeniemokreślonegowzorca,niemniejjednakodtworzeniem,które
podwzględempoetyckimmożebyćwmiaręoryginalne,czegodowo-
demsąwystępującewfolklorzewarianty.Definicjafolklorupowinna
więcuwzględniaćfakt,żeopróczrealizacjiokreślonegowzorcarównie
ważnymwyznacznikiemfolklorujestjegowymiartwórczy,wymiarpo-
etycki.Podpojęciemfolkloruproponujęwzwiązkuztymrozumieć
potoczny(zhabitualizowany,stereotypowy)tekst,którypełni
funkcjępoetycką5.
Gdybyspróbowaćdokładniejokreślić,naczympoleganwprowadze-
nietekstudospołecznegoobiegu”(BOGATYRIEW,JAKOBSON1973:29),
możnabystwierdzić,żeobecnośćtekstuwspołecznymobiegujest
równoznacznazjegołatwązrozumiałością.Jeżelitekstjestwramach
mniejszejlubwiększejspołecznościpowszechniezrozumiały,ozna-
czato,żestanowibezpośredniwyrazjejkodujęzykowo-kulturowego,
rozumianegonietylkojakojęzyk,leczrównieżjakozwiązanyznim
systemwyobrażeńizachowańtowarzyszącychowymwyobrażeniom.
Powtarzalnośćipowszechnazrozumiałośćtekstufolklorumającha-
rakterkorelacyjnyiwzajemniesięwarunkują:wramachokreślonej
społecznościkomunikacyjnejmożesię—wbardziejlubmniejzmie-
nionejpostaci—powtarzaćtylkotekstzrozumiały.Zrozumiałyjest
zaśwłaśniedziękiswejreprodukcjiizwiązanemuzniąupowszechnie-
niu.Treścifolkloruutrwalająsięwtensposóbwświadomościludzi
5Pojęcietekstumożnaprzytymrozumiećalbowsensiestrictejęzykowym,albo
wszerszymsemiotycznym,czylijakosekwencjęznaków,copozwalazmieścićwjego
granicachrównieżfolklormuzyczny.Chodzioto,żewsemiotycepojęcietekstuma
dwaznaczenia:węższeznaczenie,wktórymtekstemjestsekwencjaznakówjęzyko-
wych,iszerszeznaczenie,wktórymtekstemjestsekwencjaznakówjakotakich—
nietylkojęzykowych.
20
