Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kategoriebóstwpanteonutybetańskiego
19
Próczsansarycznychbuddyzmwyróżniajeszczeistotyoświe-
cone,niesansaryczne,któreposiadływładzęnadprocesemod-
radzania.Jeżelipojawiająsięnaświecie,to-wedledoktryny
mahajany-powodowanejedyniewspółczuciem(sanskr.
karuõÀ
),
byukazywaćinnymwyzwalającąścieżkę.Tantrygłoszą,żeta
samaenergia,którauzwykłychistotprzejawiasięwpostaci
przeszkadzającychemocji,unichuległaprzemianiewprzymio-
tybuddy,takiejak:współczucie,mądrość,nieustraszonośćitp.
Cechytesąwtantrycznejodmianiebuddyzmuprzedstawiane
wsymbolicznejformiebóstwmedytacyjnych(sanskr.
iÈÇadevatÀ
;
tyb.yi-dam).Ichwygląd,kolorciała,atrybutyitp.oznaczajądla
adeptakonkretnejakościmentalne.Przedmiotemniniejszego
opracowaniajestwłaśniejednoztakichbóstw,zwaneMahaka-
lą,uosabiająceprzetransformowanąniewiedzęmetafizyczną,
ociężałośćumysłową,tępotęiospałość(tyb.gti-mug;oryginał
sanskryckimohaoznaczasamąniewiedzę).
NiektóreistotyTybetańczycyotaczająkultemiczcząjako
bóstwa.Wedlepodstawowegopodziałubuddyjskiegobóstwa
dzieląsięnasansaryczne(laukikadeva;jig-rten-gyilha),nie-
oświecone,oraznaniesansaryczne(lokkotaradeva;<jig-rten<das-
-pa-laslha),oświecone,częstotraktowanejakotzw.bóstwame-
dytacyjne,jidamy.Należypodkreślić,iżpodziałtenjeststoso-
wanywyłączniewobrębiebuddyzmu-przezbuddystów,aza
nimiprzezbuddologów,nieuznajągonatomiastwyznawcyin-
nychwierzeńtybetańskich.
Bóstwaniesansarycznesąuważanezaemanacjebuddówibod-
hisattwówiuosabiająrozmaiteaspektystanuoświecenia.Naj-
ogólniej,wyróżniasięwśródnichbóstwaowyglądziełagod-
nymorazgniewnym.Teostatniepełniączęstofunkcjestrażni-
kówisąprzedstawianezkoronązpięciuczaszeknagłowie,gir-
landągłównaszyiorazzwłokamipodstopami,cojestsymbo-
licznymobrazemichcechidokonań,przejętymgłównieziko-
nografiihinduizmu7.
Panteonbuddyzmutybetańskiegoobejmujetakżeniezliczo-
neistoty-uważanenajczęściejzanależącedosansarycznych
7
JérômeEdou,RenéVernadet,Tibet.LesChevauxduvent,L’Asiathèque,
Paris1993,s.145.
