Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Charakterystykarachunkowościijejatutównaukowych
47
WdrugimwymiarzerachunkowościY
.Ijiriwyróżniłdwiewielkościpodlega-
jącepomiarowi:zyskiimpet29.Zyskwyrażaprzyrostmajątkuwłasnegowokresie,
czyliwartośćstanowiącąróżnicęmiędzywartościaminakoniecipoczątekokresu.
Impetwyrażatempozmianmajątkuwłasnegolubtempoosiąganiawyniku,cojest
interpretowanerównoważnie(Ijiri,1986,s.748).Impetmożebyćobliczonynado-
wolnymoment,dlategomożliwejestjegoprzypisanieposzczególnympozycjom
bilansowym.Impetdlaaktywówpieniężnych(np.środkiwkasie,środkinarachun-
kubankowym)jestokreślanyzapomocąstopyprocentowej,natomiastdlaaktywów
rzeczowychkoniecznejestopracowanieodpowiednichmetodpomiaruimpetu
(Klimczak,2015,s.404).
Wtrzecimwymiarzerachunkowościpodstawowąwielkościąjestsiła,która
wyrażatempozmianimpetuwrozważanymczasie,ajejjednostkąjestzł/okres2.Siła
maobjaśnić,jakieprzyczynytkwiącewewnątrzjednostkigospodarczejorazdziała-
jącewjejotoczeniuzewnętrznymspowodowałyokreślonązmianęimpetuwanali-
zowanymokresie(Ijiri,1986,s.749).Siławyrażatempozmianimpetu,czyliwyjaś-
nia,cowpłynęłonatempozmianwyniku.Zmianystanuimpetumożnawyjaśnićza
pomocąimpulsów,którenakoniecokresunsumąsiłdziałającychnakoniecokre-
sun,wywołanychdziałaniemsiłekonomicznych.Siłyekonomicznewyjaśniają
zmianywartościimpulsówzokresunaokres.Zmianazyskuwczasiejestobjaśniana
działaniemwywołanymimpulsamipochodzącymiodsiłekonomicznych.Dlatego
kadrazarządzającaprzedsiębiorstwapowinnankoncentrowaćsięnapodejmowaniu
działań,którewyzwoląsiłyekonomicznebędąceźródłemdodatnichimpulsów,
awkonsekwencjizwiększąimpetimajątekwłasny”(Ijiri,1988;Wójtowicz,2005,
s.188).Działaniapowinnyrównieżdotyczyćprzeciwdziałaniasiłdestrukcyjnych
pojawiającychsięwprzedsiębiorstwieijegootoczeniu.
Zarównowpierwszym(I),jakiwdrugim(II),oraztrzecim(III)wymiarze
ustalanyjestzysk,któryjestwielkościąświadczącąoefektywnościdziałalnościgo-
spodarczejimajątkuwłasnegoprzedsiębiorstwa.Wartośćustalonegozyskuwkaż-
dymwymiarzejestidentyczna.Formułyustalaniazyskuwtrzechwymiarachra-
chunkowościzaprezentowanowtab.1.10.
Wpierwszymwymiarzeprzyrostmajątkuwłasnegojestrównywartościróżni-
cymiędzyprzyrostemaktywówiprzyrostemzobowiązań.Wdrugimwymiarze
przyrostmajątkuwłasnegojestróżnicąmiędzywartościąstrumieniprzychodów
ikosztów.Trzeciwymiarpowiniensłużyćobjaśnianiuzmianstrumieni,czyliprzy-
czynzmianwartościprzychodówikosztówzapomocąsiłekonomicznychiimpul-
sów.ZdaniemM.Dobiirachunkowośćtrójwymiarowaopartajestnaksięgowości
29WedługM.Dobii(1999b,s.331)nwielkośćimpetuobrazujedynamikęzmianwekonomice
przedsiębiorstwa”.Impetekonomicznyjestwynikiemdziałaniaróżnychsiłekonomicznychprzyspie-
szającychlubopóźniających.Różnicamiędzypomiaremzyskuapomiaremimpetupoleganatym,
żeustaleniezyskuwymagaokreśleniadwóchpunktówwczasie,zaśimpetokreślawartośćwyniku
wjednympunkciewczasieimożebyćmierzonynieustannie.Różnejednostkimiary,zyskjestwy-
rażanywzł,aimpetwzł/okres(Ijiri,1989,s.138).