Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Charakterystykarachunkowościijejatutównaukowych
45
wałnowąteorięrachunkowości,wprowadzającm.in.następująceokreślenia:akty-
waujemne,impet,siłyekonomiczneiimpulsy.Dokategoriiaktywówujemnych25
zostałyzaliczonezobowiązania,ponieważwywołająoneprzyszłezmniejszenieak-
tywów(Wójtowicz,2005,s.184-185).Koncepcjaujemnychaktywówumożliwiła
wprowadzeniepojęciamajątkuwłasnego26,charakterystycznegodlapierwszegowy-
miarurachunkowości:Majątekwłasny=Aktywawrozumieniuklasycznym-Zobo-
wiązania.PoprzekształceniupodstawowejrównościbilansowejAktywa=Kapitał
własny+ZobowiązaniawAktywa-Zobowiązania=Kapitałwłasny,ostatecznie
równośćbilansowazostałasprowadzonadopostaci:Majątekwłasny=Kapitałwłas-
ny,stądzmianymajątkuwłasnegorównoznacznezezmianamikapitałuwłasnego
(wynikudziałalności).Majątekwłasnyzostałzinterpretowanyjakopodstawowa
wielkośćrachunkowości,którejprzyrostokreślaokresowywynikdziałalności.Od-
noszącsiędostwierdzenia,żezobowiązaniawyrażająwartośćaktywów,będących
tylkowczasowymposiadaniujednostki,możnapotwierdzićprawdziwośćrówności
Majątekwłasny=Kapitałwłasny.
Rachunkowośćtrójwymiarowastanowirozwinięciedwuwymiarowegomodelu
rachunkowościotrzeciwymiar27,agłównymjejcelemjestmożliwośćstworzenia
nowychmożliwościpomiaruwynikudziałalności.Y
.Ijiri,konstruującswójmodel
rachunkowościtrójwymiarowej,spostrzegł,żerozwinięciemmodelujednowymia-
rowego(rejestrującegowartościmajątku)byłowprowadzeniekategoriistrumieni
przychodówikosztów,którewyjaśniałyprzyczynyzmianwartościmajątku28.Po-
szukującwyjaśnieniadlaprzyczynzmianstrumieniprzychodówikosztów,wprowa-
dziłtrzeciwymiar-siłekonomicznych,któryfunkcjonujewpowiązaniuzdwoma
poprzednimi,ajegogłównymcelemjestobjaśnianieprzyczynzmianwartościstru-
mieni.Wzałożeniachautoramodelutrzeciwymiarrachunkowościpozwalawyzna-
czyćwynikdziałalności,będącyefektemoddziaływaniasiłekonomicznych(Ijiri,
1982).Tabela1.9przedstawiazakresprzedmiotowywymiarówrachunkowościiich
cele.
25Aktywaujemneobecniemożnainterpretowaćjakoprzewidywanąwprzyszłościkorektę
zmniejszającąwartośćaktywów,np.wykorzystanąrezerwęutworzonąnaskorygowaniewartościakty-
wówwwynikuutratyichdotychczasowejatrakcyjności.
26Obecniewrachunkowościużywanejestokreślenieaktywanettojakoróżnicamiędzyaktywa-
miizobowiązaniami,któreodpowiadawartościowokapitałowiwłasnemu.Założeniakoncepcyjne
MSR/MSSFdefiniująkapitałwedługdwóchkoncepcjizachowaniakapitału:finansowejirzeczowej.
Zgodniezfinansowąkoncepcjązachowaniakapitałuterminnkapitał”jestrównoznacznyzokreśleniem
naktywanettoikapitałwłasny”.
27Koncepcjarozbudowaniasystemurachunkowościotrzeciwymiarzostałazaprezentowana
wpracachY
.Ijiriego(1982,1986).Formalnąpostaćmodelurachunkowościtrójwymiarowejzawiera
m.in.praca(DobijaM.(red.),2005).
28Definiowaniekosztówiprzychodówjakozwiększenielubzmniejszeniekorzyściekonomicz-
nychwkontekściezmianwstanieaktywówizobowiązańpodkreślarolępodejściabilansowegowra-
chunkowościiodwołujesiędomodeluwartości.