Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
FrançoisdeLaRochefoucauld,Maksymy...
stry,niebyłczłowiekiem„zjednejsztuki”;zbytniaskłonnośćdorefleksji,
zbytniejasnowidztwoniepozwalałomurzucićsięnaoślepiiśćwwytyczo-
nymkierunku.toteżiniewielewyniósłztychlatkorzyści.Iot,tęchwałę,
tonasyceniemiłościwłasnej,zaktórymisięupędzał,znalazłmimochodem
wtym,wczymzrazuszukałjedyniezabawyirozrywki:wtomikuMaksym.
Podobnie,wXIXwieku,zagorzałegopolitykaimężastanu,benjamina
Constanta,ocaliłaupotomnościodzapomnieniamimochodemskreślona
małapowiastka:Adolf...
.
Przejściew„stanspoczynku”LaRochefoucauldaprzypadanaczas,
kiedymłodyLudwikXIVobjąłrządy.weFrancjinastałspokój;rozbro-
jonaszlachtaoklaskujenadworzepierwszekomediemolieraitańczy
wjegobaletachwrazzeswoimkrólem.salonyzakwitająnanowo,uprawiając
owe„kameralne”rodzajeliteratury,któremieliuświetnićdwajwielcypisa-
rze:LaRochefoucauldiLabruyère.salonpannydescudéryspecjalizujesię
wmadrygale;salonpannydemontpensierwportretach1;upanidesa-
blékwitniemaksyma,aforyzm.wszystkotobyłyrodzajeodpowiadające
gustomiaspiracjomświatowychamatorów;niewymagałydługiegotchu,
wytężonejpracyaniteżwyobraźni;żądałynatomiastprzenikliwościżycio-
wejielegancjiwysłowienia.
wsaloniepanidesablépędziżycieLaRochefoucauld,zawiesiwszy
orężnakołku.wrazzinnymibierzeudziałwulubionejzabawie,której
przodowałasamagospodyni.Maksymyjegozdobywająniebawemuznanie
irozgłos,krążąwodpisachwkołachprzyjaciół,budzącniekiedyutkliw-
szychczytelniczekzgrozęswąbezlitosnąostrością.wedleuwagikrytykca-
łegokółka,autorszlifujeje,zmienia,ulepsza.sąwśródjegomaksymtakie,
któremiałypokilkanaściewariantów.kiedywreszcie(1665)zdecydował
sięjewydaćdrukiem—oczywiściebezimiennie,abyniekalaćpublicznym
literackimrozgłosempańskiegonazwiska!—każdewydanie(byłoichza
życiapisarzapięć)przynosiłonowewariantyizmiany.
ostatnielatażyciaLaRochefoucauldawypełnianowaprzyjaźń;moż-
nająnazwaćmiłością,mimoiżwiekpisarzaraczejzalecałbytamtomiano.
PrzyjaciółkątąiosłodąjegoostatnichlatjestpanideLaFayette,owapełna
uroku,subtelnaicichapostaćkobieca,autorkajednejznajpiękniejszych
1odbicie„portretomanii”znajdziemywMizantropiemoliera:galeriaportretówzłośli-
wychskreślonychprzezCelimenęwakcieIIipochlebny„autoportret”markizaakasta
wakcieIII.autoportretLaRochefoucaulda,zamieszczonynaczeletegotomiku,może
służyćzaprzykładtejliterackiejzabawy.
