Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Początki.PrzedSokratesem
18
WtradycyjnymmicietęczajestzjawiskiemboginiimieniemIryda.Ksenofanespodajenatomiast
wyjaśnienienaturalne:„Takżeta,którązwąIris,jestchmurą,fioletową,purpurowąiżółtądlaoczu”.
Uwidoczniająsiętudwiepostacifilozofii:dążeniedo„racjonalnego”wyjaśnieniaprzyrodyikrytyka
religii,gdyżbóstwoniejestjużwidzialnymzjawiskiemprzyrodniczym.
stająistniejącerzeczy,wtoniszczeją,zgodniezkoniecznością,
płacąbowiemsobienawzajemkaręipokutęzaniesprawiedliwość,
zgodniezpostanowieniemCzasu”.Zgodnieztymimetaforami
zaczerpniętymizdziedzinyprawniczejwświeciepanujedwudziel-
naprawidłowość(„konieczność”):jeślinaprzykładdominuje
gorąco,tozimnozostajewyparte:dziejesięmu„niesprawiedli-
wość”,aletylkoprzejściowo.Późniejszaprzewagazimnatworzy
„wyrównanie”,któreznówjestniesprawiedliwedlaciepłaitd.Ca-
łośćprocesówprzyrodniczychpoleganatakiejdynamicznejrów-
nowadze.OdAnaksymandrawywodzisięteż„teoria”ewolucji,
zarównokosmologicznej,jakibiologicznej:wedługniego
gatunekczłowiekpowstałzezwierzątżyjącychwwodzie.
Anaksymenes.UczeńAnaksymandraAnaksymenes(zm.ok.525
p.n.e.)łączypoglądyswegonauczycielazniektórymitezami
Talesa.Zasadęprzyrodyuznajewprawdziezanieograniczoną,ale
(jakościowo)określoną.Znówprzyjmujepewne„pratworzywo”,
itojednojedyne,mianowiciepowietrze:„Rozrzedzonestajesię
ogniem,natomiastzagęszczonewiatrem,potemchmurami,przy
jeszczewiększymzagęszczeniuwodą,potemziemią,potemka-
mieniem,wszystkozaśinneznichpowstaje”.Anaksymenesuni-
kakrytykiAnaksymandrawtensposób,żetylkominimalnie
określajakościowopratworzywo.Nieprzypisujepowietrzużad-
nejzeznanychwłasności,leczwyjaśniajeodwołującsiędopro-
