Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.zRozUMiećaniMacJĘ
czymjestanimacja
Filmanimowanymajużstodziesięćlatiwowym
czasiebyłporównywanymiędzyinnymidosztuki
czarnoksięskiej,alchemiiorazpoezji.ZdaniemPiotra
Dumałynanimatortoktośpokrewnyalchemikom,
wynalazcom,badaczomnatury,pasjonatompróbu-
jącymzbudowaćperpetuummobile,poszukującym
nieznanegoksiężyca,nieodkrytegopierwiastka,no-
wegoźródłaenergii”1.WpodobnymduchupiszeJan
ŠvankmajerwDziesięciorguprzykazaniach:nAnimacji
używajjakmagicznegozabiegu.Animacjaniejest
wprawianiemwruchmartwychrzeczy,aleichoży-
wianiem.Alboraczejbudzeniemichdożycia”2,awin-
nymtekściezaznaczawprost:nAnimacjatomagia,
zaśanimatortoszaman”3.Alchemicznejmetaforyce
dalisięrównieżponieśćtwórcyzagrzebskiejszkoły
flmurysunkowego,przyrównującswojepulpitydo
retortyzlaboratoriumdoktoraFrankensteina:nŻycie
tociepło./Ciepłotoruch.Ruchtożycie./Animacjato
dawanieżycia;tojest-dawanieciepła”4.Powyższe
wypowiedzisądowodemnato,żeniełatwopowie-
dziećwprost,czymjestanimacja-zarównojakozja-
wiskoartystyczne,jakitechnikaflmowa.
Większośćksiążeknatematanimacjirozpoczy-
nasięodpróbyzdefniowaniajejfenomenu.Wroku
1987członkowieMiędzynarodowegoStowarzyszenia
FilmuAnimowanego(ASIFA-AssociationInternatio-
naleduFilmd’Animation)postanowilipołożyćkres
dyskusjom,formułującofcjalnądefnicję:nSztuka
animacjijestkreacjąruchomychobrazówprzyużyciu
różnorodnychtechnikzwyjątkiemmetodrejestracji
akcji«nażywo»”5.Niestety,sprowokowalinowąfalę
polemik,ponieważprzyjętaprzeznichdefnicjaoka-
załasięzbytogólna.nWmiędzynarodowymśrodowi-
skuludzizajmującychsięanimacją-piszePhilipKelly
Denslow-rozmaiteorganizacjeipodmiotysformuło-
wałyjużwieledefnicji.My,wykładowcy,nauczyciele
iflmowcy,niebylibyśmyprawdopodobniezdolnizgo-
dzićsięnajedną,alepotraflibyśmyznichułożyćcałkiem
pokaźnąlistę.Istniejewielepowodów,dlaktórych
defnicjeanimacjiwzajemniesięróżnią,wymieńmy
choćbyrozwójhistoryczny,wymogirynkuiprodukcji
czyestetycznepreferencje”6.Czywartowtakimrazie
tracićczasnaposzukiwaniekompromisu,skorokaż-
dapłaszczyznaporozumieniastajesięzarzewiemno-
wychkonfliktów?Przecieżkażdywidzintuicyjniewie,
cotojestflmanimowany.Owszem-każdy,conie
znaczy,żewśródwidzówpanujezgoda.Wprostprze-
ciwnie.Rozumienieanimacjizależywdużejmierzeod
kręgukulturowego.Innajestbowiemtradycjaflmu
animowanegowStanachZjednoczonych,ainnawPol-
sce.WAmeryceniedyskutujesięotym,czyanimacja
jestsztukąflmowączyplastyczną.Długahistoria
tegogatunkuudzielajednoznacznejodpowiedzi.Ist-
niejezatoinnaprzeszkoda:jakdefniowaćanimację,
zapominającoWalcieDisneyuistylistycejegoflmów.
WPolscenatomiast,gdzienajznakomitsianimatorzy
-jakWitoldGiersz,KazimierzUrbańskiczyJerzy
Zitzman-wielokrotniedeklarowali,żeinteresujeich
kinomalarstwo,dyskusjawokółplastycznegorodo-
woduanimacjibywałazażarta.Krytycznystosunek
dolegendyDisneyaraczejniezaciemniałteoretycz-
negospojrzenia.
Teniekończącesiędyskusjeprostądrogąpro-
wadządowniosku,żemożeniewartopodejmować
próbopisaniaczegoś,coewidentniewymykasię
jednoznacznymformułkom.Dotakiegownioskudo-
szedłnaprzykładGiannalbertoBendazzi,propo-
nującosobliwąinapozórtautologicznądefnicję:
nAnimacjatowszystko,coludzienazywalianimacją
wróżnychokresachhistorycznych”.nDefnicjata-
piszedalej-ma[Ż]tęzaletę,żehamujepokusęin-
telektualnegogimnastykowaniasię,dzielącwłosna
czworownadzieinauchwyceniesamegosednatego
pojęcia”7.Bendazziwyrażaponadtoprzekonanie,że
nteoretycznedyskusjeprzeszkadzajączęstowrozu-
mieniużycialubtwórczychprac”.Niesposóbnie
przyznaćmuracji.Aleczyprzecięcietegonwęzła
gordyjskiego”rzeczywiściewyjaśniawszystkoraz
nazawsze?Niestetynie.Defnicjatajestbowiem
zrozumiałatylkodlahistorykówanimacji,którzy
wiedzą,żesłowotocoinnegoznaczyłonaprzełomie
wiekuXIXiXX,kiedyflmyaktorskienazywanonani-
9
