Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Rozdział1.CzłowieknimaginujewsobieJeruzalem”
Polskibarokjednakowoż,awszczególnościpiśmiennictworeligijne,jestpod
tymwzględemraczejkonserwatywny,azatemrepertuarmetaforokazujesięnaj-
częściejwywiedzionyztradycjibiblijnejczypatrystycznej
5.Wymuszatoniejako
podjęciewyjątkowozłożonychbadań
6,cozauważalijużbadaczemiędzyinnymi
tekstówkaznodziejskich.NaprzykładMałgorzataKrzysztofikpisze,żenliteratu-
roznawcaniejednokrotniewkroczyćmusinaobszarywłaściweteologomiegze-
getom,ponieważwramachjednegotekstu–kazaniadokonujesięswoistaunia
retorykiorazlekturyantycznychpisarzy«pogańskich»zegzegeząBibliiilekturą
OjcówKościoła”
7.ZkoleiDeboraSchugerpodkreśla,żeretorykareligijnychtek-
stówzXVIwiekujestzakorzenionawteologii,psychologiiihistorii;zawieranie
tylkotropyifigurybiblijne,alerównieżzagadnieniatakiejak:Augustyńskapsycho-
logia,Arystotelesowskierozważanianatematrelacjiwyobraźniirozumuorazna-
wiązaniadonaukstarożytnychretorów
8.
Zauważonorównież,żewpolskimkaznodziejstwienajpopularniejszebyły
metaforyopartenaporównaniu
9.Innymrazemzawartawtemaciekazańmetafora
byławprowadzananjużniejakoelementornamentacyjny,leczjakofiguratywna
przesłankawielkiej,argumentacyjnejkonstrukcji”
10.Miałanietyledostarczaćeste-
tycznejprzyjemnościsłuchaczowi,cozachwycającdynamikąiekspresją,stanowić
artystycznywyrazpewnejprawdyorzeczywistościpozaliterackiej
11.
JakpiszeMarlenaKrupa,metafora:
[ł]instynktowniekojarzyrzeczynieznanezeznanymi,niezrozumiałezjasnymi,skom-
plikowanezprostymi,duchowezezmysłowymi,nadprzyrodzoneznaturalnymi.[ł]
metaforajestteżsposobemnadotarciedorzeczywistościpozazmysłowych,które–już
zpowoduistnieniapozasensorycznązdolnościąpercepcyjnączłowieka–jawiąsięjako
5JakpiszeAnnaNowicka-Struska:nXVIIwiekbyłstuleciemniemalżeeksplozjibiblijnych
inspiracjiwsztuceiliteraturze.PismoŚwiętestałosięautorytetem,niewyczerpanymźródłemmą-
drościżyciowej,niepodważalnejwiedzyoświecie.[...]Tymbardziejwkaznodziejstwiebyłaona
[Biblia–M.B.]materiąoczywistą.WszelkieargumentyzawszepodpartebyłyautorytetemPisma,
konceptkaznodziejskijestkonceptemopartymnaBiblii”.A.Nowicka-Struska,Exfumoinlucem.
BarokowekaznodziejstwoAndrzejaKochanowskiego,Lublin2008,s.172–173.Zob.też:M.Krzysz-
tofik,BibliawkazaniachpogrzebnychAleksandraLorentowicza(1670)–płaszczyznyobecności,funkcje
nawiązań,nZeszytyNaukoweUniwersytetuRzeszowskiego”2010,nr65,s.62–77.
6Zob.W
.Pawlak,dz.cyt.,s.268–308;zob.też:J.Drob,ModelczłowiekawiekuXVIIwkaza-
niachBerardaGutowskiego,nRocznikiHumanistyczne”1981,z.2,s.85.
7M.Krzysztofik,dz.cyt.,s.64.
8D.Shuger,SacredrhetoricintheRenaissance,w:Renaissance-Rhetoric,Berlin–NewYork
1993,s.122.
9W.Pawlak,dz.cyt.,s.272.
10Tamże,s.271.
11B.Niebelska-Rajca,Cudowność,paralogizmikoncept...,dz.cyt.,s.44–45.
