Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
I.Wrozproszeniu
nysystem”;ów„romantycznysystem”jestprzytymtraktowanyjako
kluczowy,kanonicznystylkulturypolskiejdwuostatnichstuleci.
Iwtymmiejscupojawiasięswoistytekstwtekście—jakproponuję
nazwać:„gniazdo”znaczeniowo-metaforyczne,zresztąjednozkilku,
istałosięononiebawemczymświęcejniżwynikałobytozprymarne-
goznaczeniawmacierzystymkontekściewystąpieniaautorkiGorączki
romantycznej.Wrecepcjimieliśmybowiemdoczynieniazprzyswo-
jeniemczęścitekstujakocałościowejdiagnozyzmiany.
Otopoczątekfragmentu,któryprzestałbyćfragmentem:
Byująćrzecznajogólniej—wciąguprawiedwustulatodepokiporozbiorowej
poczynając,anastaniewojennymiokresieponimkończąc,wPolsceprzeważałdość
jednolitystylkultury,którynazywamsymboliczno-romantycznym9.
Jakpiszeautorka—ówstylstałsiękanonem,organizująckulturę
„wokółwartościduchowychzbiorowości,takichjakojczyzna,niepod-
ległość,wolnośćnarodu,solidarnośćnarodowa”10.Aprzytym,wy-
znaczanyprzezliteraturę,ówkanonrozszczepiałsięnawersjękultu-
rywysokiejipopularnej.Zwróćmynawiasowouwagęnafaktchyba
przeoczonywkrytycznejrecepcjitekstuJanion:otóżautorka—także
wewcześniejszychipóźniejszychtekstach—nieignorujewswych
rozważaniachkulturypopularnej,mierzijąnatomiastamerykanizacja
kulturymasowej.Pragnieprzetowswoimprojekciekulturowymzme-
diatyzowaćwspółczesnąkulturęwysokąipopularną,zdajesię,żena
wzóradaptacji„wysokiego”w„niskim”,jakiegodokonywałpopularny
romantyzm.Tojestszansanademokratyzacjękultury,najej,rzekli-
byśmy,„wizjonerskie”umasowienie(coniezmieniafaktu,żejestto
utopijnyprojektodziewiętnastowiecznychkorzeniach).
Kodromantycznyzawłaszczyłwięccałość—wobieguwysokim
iniskim;panowałdwastulecia,miałwwiekuXXtrzykulminacje
ioto—cytujękolejne„gniazdo”tekstu—„Dziśuczestniczymywbo-
lesnymidramatycznymprocesie:wygasaniapewnegocykludziejo-
wegowkulturzepolskiej”11.Tozmierzchparadygmaturomantyczno-
-symbolicznegowkulturzepolskiej.Tasytuacjakażepostawićpytanie
9
M.Janion,Zmierzchparadygmatu,s.9.
10Ibidem.
11Ibid.,s.12.
