Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
I.Wrozproszeniu
miejscu,niemniejitujestonoobecne,przekonanieorolitradycji,
nawetkluczowejrolitradycji,wprocesiekonstruowanianowegopara-
dygmatukulturypolskiej.PonadtoJanionprzykładaładużąuwagędo
rolikulturymasowejwspołeczeństwiedemokratycznym—iwyraźnie
tękulturędowartościowywała.
WpolemicznymwwielumiejscachwywoduwobectezyMiłosza
o„życiunawyspach”,winnymjuższkicu,szerzejformułowałaJanion
następującątezę:
Pytanie,jakiesięobecniepojawia,brzminie:jakzwalczaćiograniczaćkulturę
masową,leczraczej:jakoswoićtękulturę,nieudającsięwstrefywygnania,„na
wyspy”,jakchceCzesławMiłoszwswoimodczyciepodczaskonferencji„Literatura
idemokracja”,leczżyjącwkonstelacjiwspółczesnościtakiej,jakaonajest14.
Itu,rozważaJanionmożliwości„ecoizmu”:takiejwersjipostmoder-
nizmu,którązdużympowodzeniemuprawiaautorWahadłaFoucaul-
ta,łączącegowysokiezniskim.Alezdaniemautorkiszkicu,powieść
Econiepotrafi„umożliwićświadomegoprzeżywaniawłasnejegzy-
stencji”,ajesttomomentkluczowywmyśleniuJanionokulturze.
Abyświadomieprzeżyćswojeistnienie,aby„wiedzieć,coprzeżyłeś”,
koniecznajest„reinterpretacjatradycjioraztrudtworzeniaosobowo-
ścirozumiejącejiznajdującejjęzykdomówieniaoswojejsytuacji
egzystencjalnej”15.Chodzioto,byzgodniezestrategiąpodejrzeń,de-
maskowaćbezalternatywnyjęzykkiczukulturymasowejidopierotak
„oczyszczoną”kulturęmasowąmożnawprowadzićzdystansemwob-
rębkulturywysokiej.
Jesttupewnasprzeczność,gdyżzakładasię,żetoświadomyswej
sztukiartystadokonaabsorpcjikulturymasowej,skutecznierozbroi
jąwdzielesztuki„wyższej”.Alemożnazadaćpytanie:cosięstanie,
jeśliartystawybierzeświadomiemediummasowe,albo—nainnym
biegunie—udasię„nawyspy”.Anawetjeśliwybierzeinaczej:
wowejgrzemiędzywysokimaniskim,czyudasięwyznaczyć
miejscaisposobyabsorpcji?Jeszczeinaczej—wtymprojekcie
kulturydemokratycznej,dlawszystkich,czyniemówisięosilnym,
właśniekanonicznym,centralnymmodelu;głównymnurcie,opartym
14M.Janion,BeethoveniCasinodeParis,s.31.
15Ibid.,s.36.
