Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarginaliarękopiśmiennezXVwieku.Wezwaniaiwestchnienia
dużymrozproszeniuorazfakcie,żedawniejpublikowanojefragmentarycznie,
wniewielkichwyborach–ekscerpcjaobejmowaławyłącznietekstypolskie,po-
zbawioneodpowiedniegokontekstułacińskiego,adziświelerękopisów,wktó-
rychjeodnaleziono,jużnieistnieje.Powodemmożebyćrównieżuproszczone
izbytschematycznepostrzeganiestrukturyśredniowiecznegorękopisu10.Liczne
zapisystaropolskie,którekiedyśbyłymarginaliami,współcześnieniezawszesą
taktraktowane,ponieważznajdująsięwobrębietekstułacińskiegolubnajego
końcu.Przybadaniunajdawniejszychprzekazównależypamiętać,żewiększość
zachowanychśredniowiecznychmanuskryptówtokopie.Mamywielepoświad-
czeń,żeprzynajmniejniektóreztakichwewnętrznychmarginaliówmusiałybyć
pierwotnieusytuowanepozatekstemgłównym.Dowodzitegozjednejstrony
brakbezpośredniegozwiązkuowychwpisówztreściąmanuskryptu(ztekstem,
doktóregojewłączono),azdrugiej–różnicewsposobiezapisywania,uwidacz-
niającesięnapoziomiestosowanychgrafemów,nieużywanychprzezpisarza-
-kopistęwpozostałychczęściachrękopisu.Powłączeniumarginaliówdotekstu
głównego(czasemnawolnemiejscenakońculinijki),dointerliniilubnakoniec
dziełastałysięonemniejwidoczne.Wtakichprzypadkachwydawcyuznająje
zakomentarzelubglosy.Wartopodkreślić,żetrudnościzwiązanezestosowa-
niemodpowiednichokreśleńnazapiskiwdawnychprzekazachizprawidłowym
nazywaniempolskichzabytkówjęzykowychodnalezionychwśredniowiecznych
manuskryptachniedotycząwyłącznieterminologii11.Wstępnakwalifikacjatek-
stóworazsposóbedycjiprzekładająsiębezpośrednionaichwieloletnie(awnie-
którychprzypadkachwielowiekowe)funkcjonowaniewliteraturzeprzedmiotu,
czegonajczęstsząkonsekwencjąjestpowielaniepierwotnychustaleńwkolejnych
opracowaniach.Obecnie,mimoznacznieułatwionegodostępudozasobówrę-
kopiśmiennych,niesprawdzasięiniebadawydanychjużiomówionychźródeł
średniowiecznych.Niezależnieodtejindywidualnejocenydawnychedycji,nale-
żypamiętać,żeceleprzyświecającekolejnymwydawcomzmieniałysię12,awraz
znimizmieniałsięzarównoprzedmiotedycji,jakistopieńjejdokładności,co
17
10Por.T.Mika:Genetycznawielowarstwowośćizłożonośćtekstówstaropolskichaichbada-
niahistorycznojęzykowe.Rekonesans.„BiuletynPolskiegoTowarzystwaJęzykoznawczego”
2012,z.68,s.131–146.
11Sygnalizowanetuzagadnienia,niecoszerzejpodjętewreferacie:M.Leńczuk:
Marginalia,komentarze,notatki,zapiski,glosy,drobnezabytkijęzykapolskiego-problemyzro-
zumieniemterminów,wygłoszonympodczaskonferencjiStaropolskiespotkaniajęzykoznaw-
cze.Terminywjęzykoznawstwiesynchronicznymidiachronicznym(Poznań,19–20kwietnia
2018roku),bliżejomawianesąwartykuleprzygotowywanymdodruku.
12Zob.Idem:Owydawaniupolskichgloszłacińskichrękopisówśredniowiecznych.W:Sta-
ropolskiespotkaniajęzykoznawcze.Jakwydawaćtekstydawne?Red.K.Borowiec,D.Masłej,
T.Mika,D.Rojszczak-Robińska.Poznań2017,s.165–184.
