Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
MariuszLeńczuk
(DziejeApostolskie2,21;Listśw.PawładoRzymian10,13).Iwłaśniewtych
praktykachupatrujesiępoczątkówśredniowiecznychwezwań33.
Funkcjonującepierwotniewtradycjiustnejiaculatoriazczasemznalazłyod-
zwierciedleniewtekstach.Krótkiebłagalneidziękczynneformułyznalazłysię
wmanuskryptachzasprawąśrodowiskklasztornych,wktórychkultywowano
dawnesposobypogłębieniaduchowejwięzizBogiem.Wezwaniazamieszczane
namarginesachorazincipitymodlitwwprowadzanedokolofonówsąświadec-
twemjednejzwieluformśredniowiecznejduchowości,jednak,jaksięwydaje,
niebyłydotądwtensposóbinterpretowane.Dostrzeganownichślademocjo-
nalnegoifizycznegostanupisarzy,którzywkrótkichsłowachuciekalisiędo
Boga,Maryiiosóbświętychzprośbąopomoclubdziękowalizawykonane
dzieło.Wielowiekowatradycjafunkcjonowaniategotypumodlitwpozwala
dziśnaichreinterpretację.
Najstarszezachowanewestchnieniawjęzykupolskimdatowanesąnako-
niecXIVwieku,możnajednaksądzić,żezapisywanojedużowcześniej.Argu-
mentówdlatejtezynależyszukaćwhistoriikształtowaniasięmodlitwipieśni
religijnychwjęzykachwernakularnychorazdziejachadaptacjizwyczajówpi-
sarskichnatereniePolski.
Pierwszewezwaniawjęzykuniemieckim,naprzykład„Christunsgenade”
,
spotykamyjużwXwieku,astolatpóźniejwCzechachodnotowanowest-
chnienie„Hospodine,pomilujny”34.Ztamtegookresupochodząrównieżnie-
mieckielaisy35oraztropwielkanocny„Christisterstanden”.Prawdopodobnie
zXIVwiekupochodziczeskapieśńKrystuszmartwychwstałje36,którazostała
przetłumaczonaizaadaptowanawPolsce.Trudnopodejrzewać,żeznanewca-
łejówczesnejEuropiewezwaniazapisywanewjęzykachwernakularnychnie
dotarłydonaszegokrajujeszczeprzedkońcemXIVstulecia.Oilemożnamieć
wątpliwościzwiązanezestopniemichrozpowszechnienianatereniePolskiczy
33TradycjatakiejmodlitwyprzetrwaładodziśwKościelewschodnim.Powszechne
jestodmawianietakzwanejmodlitwynieustającej,którąinaczejnazywasięModlitwą
Jezusową.JesttokrótkiewezwaniedoJezusa,powtórzonetrzydzieścitrzylubstorazy.
34M.Bobowski:Wstęp.W:Polskiepieśnikatolickieodnajdawniejszychczasówdokońca
XVIwieku.ZebrałM.Bobowski.„RozprawyAkademiiUmiejętności.WydziałFilologicz-
ny”.Seria2.T.4(19).(Zsześciomatablicamiporównawczymi).Kraków:NakłademAka-
demiiUmiejętności,1893,s.1–3;J.Woronczak:Tropyisekwencjewliteraturzepolskiejdo
połowyXVIwieku.„PamiętnikLiteracki”1952,z.1–2,s.335–374.
35M.Bobowski:Wstęp.W:Polskiepieśnikatolickieodnajdawniejszychczasów…,s.2.
36Por.W.Wydra:Oczeskimwzorzepieśni„Krystuszmartwychwstałje”itrzechokresach
wdziejachśredniowiecznejpolskiejpieśnireligijnej.W:Idem:DlaczegopodGrunwaldemśpie-
wano„Bogurodzicę”?Trzyrozdziałyonajdawniejszychpolskichpieśniachreligijnych.Poznań
2000,s.25–58.
