Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
drukówotreściachliberalnych,redukowanoswobodęporuszaniasię
zarównonaterytoriumImperiumRosyjskiego,jakipozajegogranicami.
Opłatyzapaszportsukcesywniewzrastały.Zabronionorównieżutrzymy-
waniakontaktówzuchodźcamipolitycznymi,zwłaszczazuczestnikami
powstania.Niewolnobyłopisaćdonichlistów,posyłaćpieniędzyani
spotykaćsięosobiście.Zalekceważenietychzakazówwymierzano
surowekary(zesłanianaSyberię,więzienie,konfiskatędóbr).Sankcjete
szczególnieskrupulatniestosowanowobecmężczyzn.HrabiaGrochol-
skiczułsięnarażony,chociażbyztegowzględu,żejegostryjecznybratza
oddaniepowstańcomkonizostałpozbawionydomuzgospodarstwem.
Dlatego,wiedząc,żejegożonanastawiłasięwParyżunaprowadzenie
aktywnejdziałalnościnarzeczwspieraniarodaków,zktórychwiększość
należaładoemigrantówpolistopadowych,zewzględówbezpieczeństwa
napewienczaspostanowiłoddalićsięodrodziny46.
OdpierwszychdnipobytuwstolicyFrancjihrabinawypełniała
czasodwiedzinamipolskichdomów.Najpierwudałasięzdziećmido
mieszkaniabratowejElizy,któraobchodziłasweimieniny.Zastalitam
solenizantkę,jejmężaitrzechsynów.Wszyscyposzlidokościołanamszę
św.zazdrowieElizy.StaśiTadzioGrocholscysłużylidomszy.Byliubrani
wpąsoweibiałestrojezszerokimiczerwonymipasami.Odśpiewano
hymnśw.KazimierzadoMatkiBoskiej,dopierocoprzetłumaczony
złacińskiegoprzezBohdanaZaleskiego
47
.NastępnieKsawerazaprosiła
Brzozowskichdosiebienaśniadanie.DołączylidonichbraciaElizy:
AugustiWładysławZamoyscy,siostraCelestynaGryzeldazcórką,Idalia
Platerowazsynem,Moszczeńscyikilkainnychosób.Dostołupodano
kawęiherbatę,potemostrygiostendzkie,potrawkęzkury,kotletycielę-
cezgrzybami,kalafioryinakoniecpasztetstrasburski.Potrawyzapiano
różnymigatunkamiprzednichwin,azazdrowiesolenizantkiwznoszono
toastkielichemszampana.WieczoremwybranosiędoksięciaAdama
46PolitycznepowodyszybkiegowyjazduHenrykaGrocholskiegozParyżado
ItaliiznajdująpotwierdzeniewnotatkachsporządzonychprzezMarynięjużjako
karmelitankębosą(ASKŁ,maszynopiszrękopisus.MariiKsaweryCzartoryskiej,
bezsygnatury,miejscaidaty).
47ChodzioJózefaBohdanaZaleskiego(1802–1886)–polskiegopoetęzali-
czanegodoszkołyukraińskiejpolskiegoromantyzmu.Brałudziałwpowstaniuli-
stopadowym,poktórymwyemigrowałdoFrancji,gdziebyłczłonkiemTowarzystwa
DemokratycznegoPolskiego.
~58~
