Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
EugenvonBöhm-Bawerk
uprzedmiotowionyjestw3szylingach,tosiłęrobocząnajedendzień
możnakupićza3szylingi.Jeślikapitalistazdecydujesięjązakupić,to
jejwartośćużytkowabędzienależećdoniego.Korzystaonzwartości
użytkowejsiłyroboczej,każącrobotnikowidlasiebiepracować.Gdyby
jednakkazałrobotnikowipracowaćdziennietylkotylegodzin,ilejest
uprzedmiotowionewjegosileroboczejiilemusiprzyjejzakupieopła-
cić,towartośćdodatkowanigdybyniepowstała.Sześciogodzinnapraca
niemożewświetletakiegozałożenianadaćproduktowi,wktórymjest
uprzedmiotowiona,wartościwiększejod3szylingów,atylestanowipłaca
przekazanaprzezkapitalistę.Jednakkapitaliściwtensposóbniepostępu-
ją.Jeślikupująsiłęroboczązapewnącenę,któraodpowiadatylkosześcio-
godzinnemuczasowipracy,żądająodrobotnika,bypracowałprzezcały
dzień.Przeztokapitalistapłacizamniejsząliczbęgodzinpracy,niżjest
zawartychwprodukcie,którypowstajewciągudnia,azatemówprodukt
mawiększąwartośćniżprzekazanarobotnikowipłaca–aróżnicatowar-
tośćdodatkowa,któraprzypadakapitaliście.
Przykład.Załóżmy,żerobotnikjestwstaniewciągu6godzinprze-
kształcić10funtówbawełnywprzędzę.Przyjmijmyrównież,żedowy-
produkowaniatejbawełnypotrzebabyło20godzinpracy,azatemjej
wartośćwynosi10szylingów.Załóżmyponadto,żeprzędzarzzużywa
wciągusześciogodzinnejpracynarzędziaodpowiadająceczterogodzinnej
pracy,azatemwartościwynoszącej2szylingi–takwięczsumowanawar-
tośćśrodkówprodukcjizużytychwprocesieprzędzeniawynosi12szylin-
gówiodpowiada24godzinompracy.ProcesprzędzeniabawełnyDwsysa”
kolejne6godzinpracy.Zatemgotowaprzędzajestwcałościproduktem
30godzinpracy,awięcmawartość15szylingów.Przyzałożeniu,żekapi-
talistakażewynajętemurobotnikowipracowaćjedynie6godzindziennie,
wytworzenieprzędzykosztujegorówne15szylingów:bawełnakoszto-
wała10szylingów,zużytenarzędzia–2szylingi,apłaca–3szylingi.Nie
pojawiasięzatemwartośćdodatkowa.
Całkieminaczejjest,kiedykapitalistakażerobotnikowipracować
12godzin.Przez12godzinrobotnikprzerobi20funtówbawełny,wktó-
rychuprzedmiotowionychjest40godzinpracyiktórychwartośćwynosi
20szylingów,zużywaprzytymnarzędziabędąceproduktem8godzin
pracyowartości4szylingów.Wnosijednak12godzinpracy,azatemtwo-
rzynowąwartośćrówną6szylingom.Bilansprzedstawiasięnastępująco:
przędzawytworzonawciągudniakosztowaławsumie60godzinpracy
imawartość30szylingów,wydatkikapitalistywyniosły20szylingówza
bawełnę,4szylingizazużycienarzędzii3szylingizapłacę,czylitylko
27szylingów,resztatoDwartośćdodatkowa”równa3szylingom.
WedługMarksawartośćdodatkowajestskutkiemtego,żekapitalista
niepłacirobotnikowizaczęśćdnia,przezktórynakazujemudlasiebiepra-
cować.Dzieńpracyrobotnikamożnapodzielićnadwaokresy.Wpierw-
szymokresie–przezDniezbędnyczaspracy”–robotnikwytwarzaśrodki
niezbędnedoutrzymaniagoprzyżyciualboteżwartośćodpowiadającą
