Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HeLMUTHPLeSSNeR:BLiSKOŚĆiDYSTANS…
21
zwrotuidealistycznegowydajesięmiećtakżeScheler,który
wswoichbogatychanalizachzdajesięwychodzićodnasta-
wienianaturalnego.Pozostajeonwiernysamemuaparatowi
opisowemu(intencjonalności,korelacjinoezyinoematu),
zdecydowaniewyróżniającosobę,jejradykalnąaktowośćoraz
aksjologiębędącąrdzeniemjejtożsamości.
Wszystkotosprawia,żewspomnianatematycznabliskość
ichmyśleniadzieliprzedewszystkimpunktwyjścia.Filozofia
Schelerajestantropocentrycznaiteomorficznawprzeciwień-
stwiedozoocentrycznegopodejściaPlessnera.Problematycz-
nezpunktuwidzeniateoriiewolucjijestprzyznaniesferze
duchacałkowitejautonomii,czymSchelerugruntowywał
szczególneStanowiskoczłowiekawkosmosie.Naturanieczy-
niczłowiekiem,twierdził,leczdopierorelacjazBogiem16.
Plessnerzkoleidochodzidofunkcjiduchowychżywegoorga-
nizmupoprzezjegoekscentrycznośćiumiejętnośćzdystan-
sowaniasięwobecswejnaturalnejcentryczności.Mamytu
zatemzjednejstronydualizmciałaorazducha,zdrugiej
zaśmonizmbiologiczny,przyjmującyduchajakowyższe
16
InaczejproblemtenwidziPlessner,którydefiniujeorganizmyżywe
poprzezichpozycjonalność,czylistosunekwobecśrodowiska.Tylko
roślinajestotwarta,tzn.wydananabezpośredniwpływśrodowiska.
Zarównozwierzę,jakiczłowiekstanowiąsystemywzględniezamknięte
wobecśrodowiska,cooznacza,żeichkontaktznimjestzapośredni-
czonynp.wmożnościwyboruokreślonejmożliwości.Centralnośćczy
ześrodkowanienasobieorganizmuwprzypadkuzwierzęcia,jakim
jestczłowiek,możezostaćprzekroczona,tzn.możestaćsięonaprzed-
miotemrefleksji.Wtensposóbczłowiekstajesięmieszkańcemtrzech
światów,jegouważnośćmożekierowaćsięzarównonaswojącielesność,
jakteżnajejwnętrze,aprzedewszystkimmożeonabyćskierowanana
innych(niem.Aussenwelt-Innenwelt-Mitwelt),H.Plessner,DieStufen
desOrganischenundderMensch,dz.cyt.,s.293.
