Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Międzymatematykąapoezją
29
nymiprawami.Prawatetworzątakzwanyl’ordrenaturel(przeciwstawnyrealnie
istniejącemu,niedoskonałemuporządkowipozytywnemu).
Historięnaukowejpozytywnej(obiektywistycznej)ekonomiiwiążesiękon-
wencjonalniezpowstaniemklasycznejangielskiejekonomiipolitycznejwkońcu
XVIIIwieku.Przyjmujemyumownie,wramachwspółcześniedominującejkon-
wencji,żenaukaekonomiipojawiłasięwłaśniewtedy,botodopieroówcześnieko-
nomiściporzucilirozważaniaocharakterzejedynienormatywnym(np.jakajest
cenasłusznalubkorzystna,albojakapłacajestsprawiedliwa)narzeczdociekań
dotyczącychobiektywnychinaturalnychprawidłowościwystępującychwedługnich
wsferzegospodarczej.Dlategoteżekonomiścinacałymświecieobchodzązwy-
czajoworocznicęnarodzinnaukiekonomii,odnoszącjądo1776roku,iuważają
AdamaSmithazaojcanaukiekonomii.BogactwonarodówSmithabyłobowiem
pierwszymsystememteoretycznymwekonomiiobejmującymcałościowywykład
powiązanychzesobąteoriioróżnymstopniuogólnościidotyczącychobiektyw-
nychprawrządzącychzjawiskamiekonomicznymi.Trzebaprzytymjednocześnie
pamiętać,żewujęciuSmithaekonomiamiaławymiarmoralnyozasadniczymzna-
czeniudlacharakterutejnauki.TakzwanyDasAdamSmithProblem,czylipozor-
nie(lubrealnie)sprzecznarelacjapomiędzyTeoriąuczućmoralnychianalizowaną
tamskomplikowanąsferąwartości,emocjiimotywacjiludzkich,aBogactwemna-
rodówiprzyjętymtamegoizmemjakogłównymmotywemdziałańludzkich,sym-
bolizujeznaczenienormmoralnychdlarozważańekonomicznychojcaekonomii.
55
AngielskikapitalizmpierwszejpołowyXIXwiekubyłpierwszymwskalipań-
stwowejustrojemgospodarczymopartymnazasadzieprywatnejwłasnościka-
pitału,wolnejkonkurencjiinieskrępowanejprzedsiębiorczości.Uformowałsię
onwwynikupierwotnejakumulacjikapitału,tojestjegonagromadzenianadro-
dzepozaekonomicznegoprzymusuzeźródełzewnętrznych(podbojekolonialne)
iwewnętrznych(rolnictwo).
Podstawowymmechanizmemekonomicznymwolnokonkurencyjnegokapi-
talizmubyłmechanizmrynku.Onteżstanowiłgłównyprzedmiotzainteresowa-
niaówczesnychekonomistów.Stądteżcentralnymikategoriamiwanalizietego
systemubyłydlanich:towar,cenarynkowa,wartośćwymienna(cenanaturalna)
55
PaulTrupinuważa,żeSmithponiósłostatecznienporażkę,próbującuzupełnićnaukęoświe-
ciefizycznymNewtonanaukąspołeczną[ekonomiąpolityczną],wdużejmierze,dlategożenieudało
musię[wramachjegosystemu]rozwiązaćutrzymującychsięproblemówsprawiedliwościrozdziel-
czej,którazakłócaporządekspołecznyigospodarczyświata,poprzezprzypisanieichdonaturalnej
dynamiki.Ponieważniemogąoneznaleźćinnegoskutecznegorozwiązania,problemysprawiedli-
wościrozdzielczejznajdująwyrazwdyskursiepolitycznym,choćniepowinnyonemiećtegocha-
rakteru[wramachwolnokonkurencyjnejgospodarki].”Por.P
.Turpin,TeMoralRhetoricofPoliti-
calEconomy.JusticeandModernEconomicTought,Routledge,London-NewYork2011,s.25-59.
Meandry_AG+str_rozdz.indd29
1/19/1215:30PM
