Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przypisaćmisprawstwoalbojegoodmówić,niemusibyćostatecznie
zgodnaznaszympierwotnymrozpoznaniem.Potknięciesięprze-
ważnieniebędziezaliczaćsiędodziałań,choćmożeonobyćcelowe
-naprzykładwtedy,gdyjestczęściąroliodgrywanejprzezaktora.
Powiedzmy,żejestemaktoremamatorskiejtrupyićwiczęswoją
rolę.Wtedymojepotknięciesiębędziemoimdziałaniem.Zapalenie
przezemnieświatłamożebyćprzypadkiemdziałania,choćwpew-
nych,całkiemzwyczajnychokolicznościachmożeokazaćsięwłaśnie
niedziałaniem.Będzieniedziałaniem,gdytylkoprzypadkiemoparłem
sięowłącznik.Cowięcczynizdziałaniadziałanie?Naprzykład,co
czynidziałaniemzapalenieprzezmnieświatła?Kluczowezagadnie-
niefilozofiidziałania-sformułowaniekryteriówodróżnieniadziałań
odniedziałań-nabierawtympunkcietreści.
Działanianieczynidziałaniemanijegorezultat,aniwłaściwy
dlajegoosiągnięciaruchciała.Światłomożezaświecićsięzasprawą
przypadkowegooparciasięowłączniklubwefekciezwarciawinsta-
lacjielektrycznej.Równieżruchciała,nawettakszczególnyjakten
odpowiedzialnyzaprzełączenietegokonkretnegoklawiszanaścia-
nie,możebyćtylkoskutkiemskurczumięśnimojejdłoni,awięc
ostateczniemożeniezaliczaćsiędodziałań.Narzucającasięodpo-
wiedźnapytanieoto,coodróżniadziałaniaodniedziałań,mówi,
żeoróżnicytejdecydujestanumysłusprawcy-jegointencjelub
pragnienia.
Istotnie,paradygmatyczneprzypadkidziałańpolegająnareali-
zacjiintencjilubpragnień-wfilozoficznymżargoniepowiemy,że
paradygmatyczneprzypadkidziałańtodziałaniaintencjonalne.Teo-
riakauzalna-stanowiąca,jakwspominaliśmy,jednązpodstawowych
propozycjiteoretycznychwobrębiefilozofiidziałania-wychodziod
tegorozpoznania,przyjmującjednocześnie,żezwiązekmiędzyinten-
cją,zjednejstrony,adziałaniem,zdrugiej,tozwiązekprzyczynowy.
Myślozachodzeniutegozwiązkuprzyczynowegoobecnajestpozatym
(przeważnieimplicite)zarównownaszejzdroworozsądkowejpsycho-
logii,jakiwtradycjifilozoficznejorazwewspółczesnychnaukachspo-
łecznychikognitywnych.Przyczynowateoriadziałaniastanowifilo-
zoficznerozwinięcietegospojrzenianadziałanie,leczexplicitemówi
onawięcej:tym,coczynidziałaniadziałaniami,awięctym,costanowi
WPROWADZENIE
13