Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
możliwościodzyskiwaniawypartychwspomnień(np.Alpert,BrowniCourtois,
2000;Pezdek,1994).Sporadycznieefektdezinformacjibywateżbadany
wzwiązkuzinnymiobszaramistosowaniapsychologii,jaknaprzykładreklamą
(BrauniLoftus,1998;vandeWetering,BernsteiniLoftus,2005)czypogląda-
mipolitycznymi(Pala,2006).
Występowanieefektudezinformacji,wkażdymraziewwarunkachekspe-
rymentalnych,niejestobecnieprzeznikogokwestionowane.Niemanatomiast
zgodycodomechanizmów,poprzezktóretenefektzachodzi.Zdecydowana
większośćistniejącychwyjaśnieńiteoriiefektudezinformacjizakłada,żeujego
podstawtkwijakieśzakłóceniefunkcjonowaniaprocesówpamięciowych.Nie-
któreteoriepostulująnaprzykład,żedezinformacjazastępujeśladpamięciowy
związanyzinformacjąoryginalną(np.Loftus,1975).Innezkolei,żewpamięci
istniejąśladyzwiązanezinformacjąoryginalnąorazdezinformacją,leczten
pierwszyjestsłabszyiprzegrywakonkurencjęzpamięciądezinformacji(np.
BekerianiBowers,1983;BowersiBekerian,1984),jeszczeinne,żeefektdez-
informacjizwiązanyjestzbłędamimonitorowaniaźródłainformacji,toznaczy,
badanibłędnieprzypisujączytanądezinformacjęoglądanejwcześniejinformacji
oryginalnej(np.LindsayiJohnson,1989a;ZaragozaiLane,1994).Istnieją
jednakanalizyteoretyczneiempiryczne,którewskazują,żeefektdezinformacji
wogóleniemusiopieraćsięnażadnychzakłóceniachpracypamięci.Tegozda-
niasąnaprzykładMcCloskeyiZaragoza(1985a).Zkolei,jakzademonstrował
Blank(1998),wpewnychwarunkacheksperymentalnychbardzowielubada-
nychpamiętadobrzeinformacjęoryginalnąorazdezinformację.Znaczyto,iż
niedoszłounichdozakłóceńpracypamięci,leczwieluznichodpowiadazgod-
niezdezinformacjąnaprzykładdlatego,żeufabardziejdanymdostarczanym
przezeksperymentatoraniżwłasnejpamięci.
Badaniadotycząceniepamięciowychaspektówefektudezinformacjista-
nowiąjednakzdecydowanąmniejszość.Jaksięwydaje,jedyniewwypadku
badańdotyczącychdziecizwróconowiększąuwagęnatakieczynniki(por.
CeciiBruck,1993,1995).Moimzdaniemjednak,bezbadanianiepamięcio-
wychaspektówefektudezinformacjiniesposóbzrozumiećgowcałości.
Głównymcelemniniejszejpracyjestzatemdostarczeniedalszychinformacji
natematmechanizmówefektudezinformacji,adokładniejmówiąc,przedsta-
wienieargumentów,przedewszystkimempirycznych,narzecztezy,żeme-
chanizmefektudezinformacjimożebyć,przynajmniejwpewnychwarunkach,
niepamięciowy.Innymisłowy,badanimogąodpowiadaćzgodniezdezinfor-
macją,nawetjeślipoprawniepamiętajątreśćinformacjioryginalnej.Ważne
jestprzytym,żerównieżwwypadkumechanizmówniepamięciowychbadani
udzielająodpowiedzi,októrychsądzą,iżsąpoprawne.Jeślibadany(lubrze-
czywistyświadek)zjakichkolwiekpowodówświadomieudzielaodpowiedzi
błędnych,totrudnomówićoefekciedezinformacji,iwtejrozprawiesytuacją
takąsięniezajmuję.
Bardziejszczegółowomówiąc,przedstawionapracamatrzycele.Popierw-
sze,streszczonezostanąbadaniaianalizyteoretyczneefektudezinformacjido-
