Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
21
Filozoficznerozważaniaodnoszącesiędoistotyorazuwarunkowańkształto-
waniawartościstanowiłyistotnypunktwyjściadopowstaniairozwojuekono-
micznejteoriiwartości.Akcentujetom.in.W.Tatarkiewicz,który,prezentując
filozoficznykontekstwartości,wskazujerównocześnienawielowiekowątradycję
ifundamentalneznaczenietejkategoriidlanaukekonomicznych14.Koncep-
cyjnapodstawarozumieniawartościwnaukachekonomicznychukształtowana
zostaławteoriiekonomii,wobrębiektórejkategoriatanieodłączniezwią-
zanajestzmakroekonomicznymiimikroekonomicznymiaspektamianalizy
procesugospodarowania.Wewskazanymzakresiesystematycznepodwaliny
rozwojuekonomicznejteoriiwartościstworzyłaekonomiaklasyczna,którajest
nierozerwalniezwiązanazpracamiA.Smitha15orazkontynuatorajegomyśli–
D.Ricardo16.Pionierskiwkładekonomiiklasycznejwzakresieteoriiwartości
związanyjestprzedewszystkimzwprowadzeniem,zdefiniowaniemiusystematy-
zowaniemtakichpodstawowychpojęć,jak:wartośćwymienna,wartośćużytkowa,
wartośćnaturalnaorazwartośćreprodukcyjna.Woparciuodorobekekonomii
klasycznej,choćosadzonywrealiachgospodarkiXVIIIipoczątkuXIXw.
powstałaekonomiajakooddzielnanauka,awartośćstałasięcentrumrozważań
odnoszącychsiędorealizacjizasadniczychcelówekonomii,któreklasycywiązali
zpomnażaniembogactwazarównopaństwa,jakiludności17.
Istnieniewymianyrynkowejorazoddziaływanietzw.niewidzialnejręki
rynkustałysięwpierwszejkolejnościpodstawąrozróżnieniadwóchkategorii
wartości:wartościwymiennejiwartościużytkowej.Wartośćopartanastosunku
wymiennym–określonamianemwartościwymiennej–wynikazeskłonności
potencjalnychnabywcówdozaoferowaniawzamianzakonkretnytowarokre-
ślonejilościinnegotowarubądźśrodkówpieniężnychjakouniwersalnegopośred-
nikawymiany.Wielkośćtakzdefiniowanejistotywartościwymiennejjestuzależ-
nionazjednejstronyodrzadkościwystępowaniadóbrniepomnażalnych(bądź
pomnażalnychwograniczonymzakresie),zdrugiejzaśstronyodkoniecznych
nakładówniezbędnychwceluwytworzeniadóbrpomnażalnych18.Drugazprzy-
toczonychdeterminantwartościwymiennejmożeprowadzićdostwierdzenia,że
każdewyższenakładyponiesionewceluwytworzeniaokreślonegodobrapowo-
14Zob.W.Tatarkiewicz,Ofilozofiiisztuce,PWN,Warszawa1986,s.69.
15Zob.A.Smith,Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów,t.1,PWN,Warszawa
1954,s.37inast.
16Zob.D.Ricardo,Zasadyekonomiipolitycznejiopodatkowania,PWN,Warszawa1957,s.7
inast.
17H.G.Adamkiewicz-Drwiłło,Współczesnametodologianaukekonomicznych,TNOiK–
DomOrganizatora,Toruń2008,s.116.
18D.Ricardo,op.cit.,s.8–9;orazM.Dobb,TeoriewartościipodziałuodAdamaSmitha.
Ideologiaateoriaekonomii,PWE,Warszawa1976,s.83.
