Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
dująwzrostjegowartościwymiennej.Przyjęcietakiegoprostegowswojejistocie
rozumowaniasugerowałoby,żeosoby(podmiotygospodarcze)ponoszącewyższe
nakładywytwarzająwrezultaciedobraowyższejwartościwymiennej.Zekono-
micznegopunktuwidzeniaoczywistajestniepoprawnośćtegorozumowania.Aby
jednaktoudowodnić,należywtymmiejscuwskazaćnakategorięwartościużyt-
kowejizwiązanązniąkategorięużyteczności19.
Wartośćużytkowa,stającasięwtymprzypadkuswoistymweryfikatorem
ekonomicznościwytwarzaniadóbr,azatemcelowościponoszeniaokreślonych
nakładów,wiążesięzzakresem,wielkościąicharakterempożytkówpłynących
zfaktuposiadaniaokreślonegodobra.Użytecznośćjestprzytymwznacznej
mierzekategoriąsubiektywną,wmniejszymbowiemstopniujestpojmowana
jakocechakonkretnegodobra,wszerszymnatomiaststanowiczęstoindywidu-
alnystosunek,jakiwyrażająwodniesieniudoniegojegoużytkownicy20.Wiążąc
zesobątakokreślonąwartośćużytkowązuprzedniozdefiniowanąwartością
wymienną,należystwierdzić,żewynikającaztejpierwszejużytecznośćstanowi
nieodzownywarunekistnieniatejdrugiej.Azatem–powtarzajączaD.Ricardo
–brakużytecznościdobrapowoduje,żenieposiadaonowartościwymiennejito
niezależnieodrzadkościjegowystępowaniaczyteżkoniecznychdoponiesienia
nakładówwcelujegopozyskania21.Istnieniewartościużytkowej(wznaczeniu
pożytecznościbądźużyteczności)stajesięzatemwtejsytuacjiwarunkiem
koniecznymistnieniawartościwymiennej,czyteższerzej–wartościwogóle.
Równocześniejednakwysokiejwartościużytkowejczęstotowarzyszyniskalub
wręczznikomawartośćwymienna,cozresztąsłuszniezauważaA.Smith,podając
jakoprzykładytakichdóbrtzw.dobrawolne,jakwodaczypowietrze22.
Przytoczonerozważaniadowodzą,żewartośćwymiennaiwartośćużytkowa
sąwścisłysposóbzesobąpowiązane.Możnawięcstwierdzić,żewprocesie
określaniarzeczywistegomiernikawartościmamydoczynieniazposzukiwa-
niemwartościstanowiącejrodzajwypadkowejobuwymienionychrodzajów
wartościibędącejrezultatemokreślonegozachowaniasięracjonalniepostępu-
jącychuczestnikówrynku,czegoodzwierciedleniemjestpopytipodaż,azatem
19A.Smith,op.cit.,s.37–38.A.Smith,mówiącowartościużytkowej,traktujejąwsposób
obiektywny,jakoogólną(powszechną)pożytecznośćokreślonegodobra,mogącąstanowićrodzaj
powszechnieprzyjmowanejcechykonkretnegodobra.NatomiastD.Ricardo,którywswoichroz-
ważaniachnatematwartościwychodziodpoglądówsformułowanychprzezA.Smitha,używa
wodniesieniudowartościużytkowejterminu„użyteczność”,wskazującnajejsubiektywnycha-
rakter.Zob.D.Ricardo,op.cit.,s.7–8.
20M.Dobb,op.cit.,s.116.
21D.Ricardo,op.cit.,s.8.
22A.Smith,op.cit.,s.38.Oczywiściewspecyficznych,ekstremalnychwarunkachrównieżte
dobramogącharakteryzowaćsięwysokąwartościąwymienną.
