Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
23
stanowiprzykładwartościrynkowej,którąA.Smithokreśliłmianemwartości
naturalnej23.Takszerokieuwarunkowaniawymienionejwartości,atakżeich
charakter,wskazująnagłębokirelatywizmkategoriiwartościprowadzącydo
jejwzględnegocharakteru.FakttendostrzegłzresztąjużD.Ricardo,wiążącgo
zrelatywizmemczasowymwartości,azatemjejprzypisaniemdookreślonego
momentu,wktórymjestonaustalana24.Wyrazemrelatywnegowzględemczasu
sposobupojmowaniawartościjestpojęciewartościreprodukcyjnejwprowadzone
przezF.Bastiata.WychodzącodteoriiwartościD.Ricarda,określaonwartośćza
pomocąnieilościpracypotrzebnejdowytworzeniadanegodobra,leczpracy,jaką
oszczędzaposiadaczdobrawdanymmomenciedziękitemu,żeokreślonedobro
jużposiada,niejestwięczmuszonygoaktualnienabywać25.Idącdalej,możnaten
relatywizmrozszerzyćrównieżnamiejscewartościowaniaorazcharakterstron,
któregodokonują,bądźteżzainteresowanychjegorezultatami26.Potwierdzato
razjeszczewspomnianyjużsubiektywnycharakterwartości.Konkludując,można
stwierdzić,żekategoriawartościniestanowibynajmniejwłasności(cechy)dobra,
leczjestwyrazemsubiektywnegojegoporównaniawkonkretnymmomencie
imiejscuprzezdanąosobę(grupęosób)zinnymidobramizapośrednictwem
jednostkipieniężnej27.
PoglądydotycząceistotyorazźródełwartościformułowaneprzezA.Smitha
orazD.Ricardowpisująsięwteorięokreślanąmianemlaborystycznejteorii
wartości,któraopierasięnanakładachpracy,którychponiesieniejestniezbędne
wcelupozyskaniaokreślonegodobra.Teoriatastałasiętakżekoncepcyjną
podstawąpowstaniairozwojuwXIXw.ekonomiimarksowskiejwiązanej
zosobamiK.MarksaiF.Engelsa28.ŹródłemwartościdlaK.Marksastajesię
tylkoabstrakcyjnaludzkapraca,któramaterializujesięwoferowanychnarynku
towarach.Wartośćużytkowazaśjestwyłącznierezultatemnakładówpracy
niezbędnychdoponiesieniawtokuprodukcji29.
Opozycyjnąkoncepcjąwstosunkudolaborystycznejteoriiwartościjestteoria
wartościopartanaoczekiwanejużyteczności.Wywodzisięonazpoglądówjeszcze
jednegoklasykaekonomiipoczątkuXIXw.,jakimbyłJ.-B.Say,dlaktórego
podstawowymźródłemwartościdobrastajesięużytecznośćwiązanazsatysfakcją
23A.Smith,op.cit.,s.72–75.Zob.również:M.Dobb,op.cit.,s.51–53.
24D.Ricardo,op.cit.,s.19.
25Zob.E.Taylor,Historiarozwojuekonomiki,t.1,Delfin,Lublin1991,s.174–175.
26Por.M.Dobb,op.cit.,s.108–112.
27E.Böhler,Nationalökonomie.GrundfragenundGrundlehren,PolygrapfischerverlagAG,
Zürich1960,s.54;orazM.Dobb,op.cit.,s.108.
28Por.R.Bartkowiak,Historiamyśliekonomicznej,PWE,Warszawa2008,s.64–65.
29K.Marks,Kapitał.Krytykaekonomiipolitycznej,t.1,KiW,Warszawa1956,s.38inast.
