Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
próbujeodkryćsprawcęizapobieczbiorowemumorderstwu.Procesrozpoznań(agnicji),
dającyswoistąprzewagęwidzomnadpostaciami,zanurzonyjesttuwirracjonalnejaurze
obcowaniaztym,conadprzyrodzone.Ituwkraczamywświathorroru.
Horrorpochodziodłacińskiegohorrere,oznaczającego„staćdęba”(jakwłosystające
dębanagłowie)orazodstarofrancuskiegoorror,oznaczającego„jeżyćsię”albo„drżeć”
.Ety-
mologiasłowaobejmujeodbiegającyodprzyjętejnormy–stanfizjologicznegopodniece-
nia.Wwypadkufilmuprzeżywanyprzezwidzawkinie.Iwiążesięzwyrażaniememocji.
Samosłowo„emocja”pochodziodłacińskiegoemovere,cooznacza„ruchnazewnątrz”
.
Azatemnaskutekobcowaniazfilmemokreślanymjakohorror,widzdoznajestanupodnie-
ceniaodbiegającegoodprzyjętychnormfizjologicznychinazewnątrzwyrażaswojeemocje.
Mogąsięonewyrażaćprzyspieszonymoddechem,tętnem,skurczemmięśni,dreszczami
naplecach,mimowolnymkrzykiem–będącymobjawemstrachu.Interesującejestjednak
to,żewidzdoznajeuczuciastrachuwwyniku„spotkania”zpostaciami,którenieistnie-
jąwrealnejrzeczywistości.Itupojawiasiępytanie:jaktomożliwe,żeboimysięczegoś,
conieistnieje?Jestwtymsprzeczność,swoistyfenomen.Ajednaktenfenomengościnie
tylkowwyciemnionychsalachkin,aleteżprzedtelewizoramiwewnętrzachprzytulnych
mieszkań,kiedynaekraniewyświetlanyjestfilmgrozy.Możnagopotwierdzićnareakcjach
milionówwidzów.Jakwięcwytłumaczyć,żetakgwałtownierośnienampoziomadrenaliny
–nawidokwilkołaków,duchów,wampirów,ożywionychmumii,zombie,nieśmiertelnych–
postaci,którychnigdyniespotkaliśmy.Iniespotkamy.Dlaczegoboimysięfikcji?
ZnawcafilmówgrozyNoëlCarroll,amerykańskifilozofzajmującysięhorrorem,nazywa
to:art-grozą.Uważa,żewidzwybieraprzeżywaniestrachuwkinie,bolubisiębać.Arówno-
cześniemiećpoczuciebezpieczeństwaiświadomość,żenicmuniegrozi.Przerażago„świat
ciemności”
,któremuemocjonalnieulega–właśniedlatego,żetofikcja15.Wtymobszarze
mieścisiępojęcieniesamowitości16.
InaczejtłumaczytoZygmuntFreud.Istotyzinnegowymiaru,alezamieszkująceziemię
(to,że:stworytesąziemskie,aniepozaziemskie–jestmiędzyinnymiwyznacznikiemróż-
nicymiędzyhorroremisciencefction)–zapełniająświatnaszejpodświadomościisnów.
FreudopisujetozjawiskowznanymesejuzatytułowanymwłaśnieNIESAMOWITE,opu-
blikowanymwlatachtrzydziestychXXwieku,wedługniegoniesamowitejestelementem
rzeczywistościznanymwcześniej,leczwyeliminowanymzeświadomościprzezmechanizm
wyparcia17.Inninaukowcytwierdzą,żestrachprzed„fikcją”(niesamowitością)maswoje
źródłom.in.wmistyceiezoteryce.Częstooddzieciństwakarmienijesteśmynp.obraza-
miSzatanaipiekła.Straszenikonsekwencjamiłamaniazasad,choćbydziesięciorgaprzyka-
zańczysiedmiugrzechówgłównych.Wiarazapewniarównoległeistnieniedwóchświatów.
Świata,którydoświadczanasponarodzinach.Iświata,którydoświadczynaspośmierci.
Tegoniepoznawalnegodlanaszychzmysłów.Niewidzialnego,aleznanegoztowarzyszących
ludziomodzaraniadziejów„opowieści”
.Światawypełnionegodemonamiiwidmami,które
pokutujązagrzechypopełnionezażycia.
Jakzatemwytłumaczyć,żestrachprzed„fikcją”piętnujetakżetychobywatelinaszejcy-
wilizacji,którzyniewierząwBogaaniwżycieduchowe.Racjonalistów,którzyuważają,
żeśmierćjestkresem.Aich„świat”zostałwpewnymsensiepowołany„dziękinimsamym”
.
15NöelCarroll,Filozofahorrorualboparadoksyuczuć,przełM.Przylipiak,Gdańsk2004.
16Niesamowitośćwedługdefinicjitouczucieniepokojubądźstrachuzawierającewsobiezarównocechyobcości
itajemniczości,jakicechyzjawiskadobrzeznanego.Strachwywoływanyprzezniesamowitewynikazzaistnieniadyso-
nansupoznawczegowpercepcjidanegozjawiska.Por.SigmundFreud,Niesamowite,[w:]Pismapsychologiczne,przeł.
R.Reszke,Warszawa1997,t.3.
17Ibidem,s.243.
12
