Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
CZĘŚĆPIERWSZA:Człowiekwświecie
żyje.Otóż,jakjużzaznaczono,egzystencjaludzkamożeurze-
czywistnićsiętylkowświecie,stanowionpole,naktórymona
możesięukazać.Oilewięcświatmożeistniećbezegzystencji
człowiekaipozanią,jestwswymbytowaniuodniejniezależny,
dlategoJaspersnazywagoteż„bytemwsobie”,toegzystencja
bezprzejawieniasięwświeciepozostajemożliwością,niestaje
sięrzeczywista.Wtymwyrażasiętaszczególnazależnośćegzy-
stencji,żeswojąrzeczywistośćmożepotwierdzićtylkopoprzez
przejawieniesięwistnieniuempirycznym.Jasperspokazuje,jak
zmieniasiępojmowanieświatawzależnościodtego,którasfera
ludzkiegoistnieniadoniegosięodnosi.Gdyczłowiektraktuje
światjakoprzedmiotpoznania,totenpoznawanyprzeznie-
goświatjestmuobcy.Wiedzaintelektualnaidoświadczenie
empirycznetworzydystans,czyniączeświataobiektpoznania,
będącyczymśinnymniżczłowiek.Tenwówczasodczuwaobo-
jętnośćzarównoswojąwobecświata,jakiświatawobecniego,
któryjawisięczłowiekowijakoprzemożnasiłaprawprzyrodni-
czych,któregosobiepodporządkowują.PóźniejszeopisySar-
tre’aświatajakobytuwsobiepozbawionegowiedzyosobie,
wsobiezamkniętegoidokonanego,będąechemtegoJasperso-
wegoujęciaświatabezosobowego,zktórymczłowieknieczuje
sięspokrewniony.Aleświatmożeteżstaćsiębliskiczłowieko-
widlajegowoliżyciaprzenikającejistnienieempiryczne.Mia-
nowicie,gdyczłowiekzaspokajawnimsweżyciowepotrzeby
iczerpieradośćzistnieniabiologicznego,todlategopragnienia
życiaświatniejestobcyiobojętny,leczważny.Jeszczeinaczej
widzianyjestświatzperspektywyegzystencji.Dlaniejświat,
kuktóremukierujesięludzkiepragnienieżycia,możejawićsię
jakoniebezpiecznyizagrażającyjejurzeczywistnieniu:gdyżta-
kiepragnienieżyciazawszelkącenęmożezniszczyćegzysten-
cję.Wtedyegzystencja,abyuniknąćtegoniebezpieczeństwa,
odsuwasięodświatajakozagrażającegojej.Światmożejednak
uzyskaćtakżedlaniejszczególnąważnośćibliskość.Itojestto
właściwe,egzystencjalneznaczenieświatawfilozofiiJaspersa:
światstajesiębliski,swój,wtedygdywnimdziałając,człowiek
