Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ustaleniateoretyczne
29
zewnątrztekstu,dotekstuinnegoautora.Ciekawejestjednak,żepewneelemen-
tywarstwymetatekstowej-te,któremająstatuswyodrębnionychelementów16
-zauważa,alewłączajewzakresparatekstów,którezkoleirozumieszeroko
jakowypowiedzisamegoautoralubinnychosób,znajdującesiębezpośrednio
wokółtekstu,jakinazewnątrzniego(torozumienieparatekstualnościbyłozresz-
tąprzedmiotemkrytyki,zob.:Głowiński2000:1;Loewe2007:75-77).
Wskazanenszerokie”rozumieniemetatekstuobecnejesttakżewpracachję-
zykoznawców-Boniecka(1999:193),Kawka(1999:194,208),Wilkoń(2002:
95-96)wzakresmetatekstuwłączajązarównoodautorskiekomentarzedoaktual-
nietworzonejwypowiedzi,jakikomentarzedotekstuinnegoautora.Naprzykład
Kawkauznaje,żecharaktermetatekstowymająnietylkontewyrażenia,któreod-
nosząsięwyłączniedojakiejśjednostkitekstu:wyrazu,zdania,akapitu,fragmen-
tutekstu”,aleteżdoninnego(cudzego)tekstu”(1990:194).Takierozszerzenie
kategoriizwiększatrudnościinterpretacyjne,powodujebowiem,żetensamter-
minwróżnychkoncepcjachobejmujeodmiennerzeczy.Aleiodwrotnasytuacja
-mówienieotymsamymzjawiskuzapomocąróżnychterminów-nienależy
dorzadkości(zob.np.praceSzajnert[1995,2000,2006],wktórychodautorskie
komentarzedotekstuprzedmiotowegointerpretowanesąjakoGenette’owskipa-
ratekst),cotakżepowodujerozmyciegranicinteresującejnaskategorii.
2.GrAnicEMETATEKSTU
Jakwspomniałamwcześniej,większośćbadaczyakceptujedziśtezęonie-
ostrościkategoriimetatekstu,conieoznacza,żepytaniaojejrelacjezinnymi
kategoriamitekstowymiijęzykowymiorazpróbywytyczeniagranicmiędzynimi
uznajezaniepotrzebne.Przeciwnie,podkreślasię,żerozszerzaniegranickatego-
riibadawczychmożewkonsekwencjidoprowadzićdoichzupełnegorozmycia
isprawić,żestanąsięniepotrzebneioperacyjnienieprzydatne.Dlategoteżwre-
fleksjinadmetatekstempojawiająsięrozważaniadotyczącetakichzjawisk,jak:
metajęzyk,intertekstualność,modalność,parentezaczyparatekst.
Chronologicznienajwcześniejzwróconouwagęnarelacjęmetatekst-meta-
język,ponieważsamterminmetatekstutworzonyzostałnapodobieństwofunk-
cjonującegojużwliteraturze(najpierwzzakresulogiki,potemjęzykoznawstwa
iinnychdyscyplin)metajęzyka.Dlategoodtejrelacjizacznęomówienie,ilustru-
jąctrudnościwwyznaczaniugranicmiędzyróżnymikategoriami17.
16IwonaLoeweproponuje,byelementytakie(np.tytuł,wstęp,motto,przypis)określaćmia-
nemgatunkówmetatekstowych(2007:72,77).
17Innympowodem,dlaktóregotęwłaśnierelacjęomawiamnajbardziejszczegółowo,jest
fakt,żewśródproponowanychprzezbadaczyujęćniematakiego,któremogłabymzaakceptować
wpełni.Wwypadkupozostałychrelacjiujęciatakieistnieją,koncentrujęsięwięcnaichpokazaniu
ipodaniupowodówwyjaśniającychichwybór.
